در جریان رقابت های جهانی بسیاری از دولت های ملی ، در جهت جذب سرمایه های سیال بین المللی و حرکت به سوی جایگاه جهانی درصدد تقویت موقعیت شهرهای خود هستند. شهر مشهدبا توجه به چشم انداز بالا دست خود در طرح های توسعه شهری مبنی بر قطب فرهنگی و تبلیغی جهان اسلام در مقیاس بین المللی در تکاپو دستیابی به نقش فراملی و بین المللی است. یکی از سناریو های تحقق این مهم برجسته کردن نقش این شهر در مقیاس جهان اسلام با تکیه بر سرمایه حضور بارگاه منور رضوی است در این راستا، طرح های توسعه اطراف حرم مطهر رضوی دخل و تصرف های گسترده کالبدی را ابزاری مناسب برای توسعه اقتصادی و رونق گردشگری دانسته اند. متاسفانه، این امر با بی توجهی به ساختار دیروز شهر و پیوند منطقی با آن و کم توجهی به اندوخته و پیشینه فرهنگی آن همراه بوده و نهایتا منجر به از دست رفتن هویت تاریخی و خاطره جمعی شهر مشهد خواهد شد. بنابراین، در راستای تقویت نقش زیارتی گردشگری و تسریع در فرایند تقویت سیمای شهر مشهد نمی توان سرمایه فرهنگی موجود درآن را نادید گرفت و نیازمند راهکارهای جدید و بهره گیری از تجربیات سایر شهرها و به ویژه شهرهایی با خصوصیات نسبی و مشترک و نزدیک به شهر مشهد است. شهر استانبول با توجه به وجود هسته های تاریخی و میراث فرهنگی ، با کاربست فرهنگ و ترسیم چهره ای فرهنگ گرا موجبات افزایش رقابت پذیری در عصر جهانی شدن خود را فراهم آورده است. این در حالی است که شهر مشهد،با هدف جهانی شدن، سرمایه فرهنگی بافت تاریخی خود را در زیر کلنگ نوسازی شهری از دست می دهد. با توجه به ضرورت فوق الذکر، قیاس این دو تجربه میتواند ما را متوجه سرمایه پنهانی کند که در مشهد مقدس نسبت به آن بی توجه هستیم. قرابت این دو تجربه از آن جهت است که اولا هر دو شهر اقتصاد مبتنی بر گردشگری داشته حال آنکه شهر مشهد گردشگری مذهبی زیارتی و شهر استانبول گردشگری توریستی سیاحتی دارد . دوما هر دو شهر از میراث فرهنگی مصنوع سود می برند. در این مقاله، با استفاده از روش های توصیفی و روش جمع آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای به بررسی نحوه تحولات ساختار و فضاهای شهری استانبول تحت جریان جهانی شدن پرداخته شده است و سپس با مقایسه تطبیقی این دو شهر پیشنهاداتی برای افزایش رقابت پذیری شهر مشهد با استفاده از گردشگری فرهنگی _ زیارتی و محدوده های فرهنگی_ مذهبی پیشنهاد می شود.

کلمات کلیدی