به منظور ارزیابی پویایی مکانی علفهایهرز طی فصل رشد، آزمایشی در سال زراعی 5861-68در مزرعه نمونه آستانه قدس رضوی واقع در 51کیلومتری جنوب شرقی مشهد به اجرا درآمد. به این منظور قطعه زمینی به مساحت یک هکتار و با سابقه تناوبی کلزا- آیش- گندم انتخاب شد. علف های هرز موجود در مزرعه به روش نمونه برداری گسسته سیستماتیک و با استفاده از کوادرات 1/1 × 1/1متر، طی سه مرحله به ترتیب قبل از کنترل شیمیایی، پس از کنترل شیمیایی و قبل از برداشت به تفکیک گونه شمارش و تراکم هر گونه ثبت گردید. در 598نقطه نمونه برداری شده از مزرعه، 51گونه علف هرز مشاهده شد. تراکم کل علفهایهرز در مزرعه طی مراحل اول، دوم و سوم نمونه برداری به ترتیب معادل 8/98 ،54/58 ،22/24بوته در متر مربع بود. به نظر می رسد این روند نزولی، در نتیجه کارایی عملیات کنترلی ایجاد شده است. در مرحله اول نمونه برداری گونههای Goldbachia laevigataو Chorispora tenellaمهمترین علفهایهرز مزرعه بودند. این درحالی بود که علفهایهرز Fumaria vaillantiiو Polygonum aviculareدر مرحله دوم نمونه برداری اهمیت پیدا کردند. در مرحله سوم نمونه برداری نیز هفت بند غالب ترین علفهرز مزرعه و از اهمیت شاهتره کاسته شد. جهت توصیف پویایی مکانی علفهایهرز مزرعه از روش زمین آمار استفاده شده و توابع واریوگرام گونهها در سه مرحله نمونه برداری محاسبه شدند که واریوگرام های تهیه شده از مدل های کروی و نمائی تبعیت می کردند. پس از محاسبه اجزاء واریوگرام ها مشخص شد که کمترین و بیشترین اثر قطعه ای به ترتیب معادل 1/58و 1/21بودند. دامنه تأثیر گونه های غالب مزرعه نیز بین 4/6تا 598/8متر متغیر بود. با استفاده از اجزاء واریوگرام های محاسبه شده در فرایند درون یابی کریجینگ نقشه های توزیع مکانی علفهایهرز مزرعه رسم شدند که که توزیع لکهای، و در امتداد جهت شخم را در بیشتر موارد مشاهده شد. نتایج نشان داد که حضور گیاه زراعی کلزا در تناوب و عملیات کنترلی متناظر با آن روی نوع علفهایهرز مزرعه و توزیع مکانی گونههای مورد مطالعه موثر بود. در واقع تناوب زراعی با تاثیر بر جوامع علفهایهرز می تواند در کنترل تلفیقی علفهایهرز به عنوان یک گزینه مطرح باشد

کلمات کلیدی