این مقاله تحلیلی است از کتاب رویکردها و روش های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت که توسط خسرو باقری نوع پرست با همکاری نرگس سجادیه و طیبه توسلی نوشته شده است. در این کتاب ضمن تعریف مفاهیم، سه معنا از روش – ضابطه مندی درتفکر، قواعد مصرح و اندازه گیری - از هم متمایز شده اند، آنگاه تصریح شده است که تعریف موسع از روش – ضابطه مندی در تفکر – مبنای تدوین کتاب قرار گرفته است. مباحث این کتاب با بررسی مبانی نظری و تاریخی و نیز بحثی در باره چیستی پژوهش و روش پژوهش در تعلیم و تربیت ادامه یافت و تا پایان کتاب رویکردها و روش های پژوهش – استنتاجی، تحلیلی، ترکیبی، انتقادی، پدیدارشناختی و هرمنوتیکی، تبارشناسی و واسازانه مورد بررسی قرار گرفته است. در این کتاب ادعا شده است که تخطئه روش های پیشین ناظر به حدود و ثغور روش های پژوهش است و بنابراین به معنای کنار گذاشتن و وانهادن رویه های مربوط به رویکردها نیست. بنابراین نه تنها دوران روش های پیشین سپری نشده است بلکه لازم است ازآنها در فلسفه استفاده کنیم. در عین حال باید "هر روشی را در حدود توانایی واقعی اش مورد استفاده قرار داد". بر این اساس نتیجه گرفته شد که نظریه پردازی در تعلیم و تربیت در گرو روش استنتاجی، فهم بافت درونی مفاهیم و ارتباط شبکه ای این مفاهیم در گرو تحلیل منطقی و کاربرد عملی مفاهیم در زبان متعارف و فنی در گرو تحلیل زبانی، ترکیب سازوار نظریه های علمی مربوط به تعلیم و تربیت در گرو روش ترکیبی، توجه به روابط تعارض آمیز گروه های اجتماعی و تحلیل مسائل تعلیم و تربیت در این چارچوب در گرو روش ترکیبی، توصیف پدیده های تربیتی از منظر پژوهیدگان در گرو پدیدارشناسی و توجه به روابط متقابل دست اندرکاران تعلیم و تربیت از حیث انتقال فهم و تجربه توصیفی به یکدیگردرگرو هرمنوتیک، تکیه بر روابط تاثیر گذار تاریخی میان امور و بررسی شرط امکان چیزها به صور تاریخی در گرو تبارشناسی، و بالاخره شکستن ساخت ها برای بر ملا کردن دیگریِ به حاشیه رانده شده در حاکمیت ساختارها، در گرو روش واسازانه است.

کلمات کلیدی