مقدمه: استفاده از طیف‌سنجی مادون قرمز برای توصیف مواد لیگنوسلولزی به طور چشمگیری افزایش یافته است. از آنجایی که در طیف سنجی تبدیل فوریه مادون قرمز (FT-IR) حداقل تخریب در نمونه مورد آزمایش اتفاق می‌افتد و با مقدار بسیار کمی از نمونه اطلاعات دقیقی بدست می‌آید، لذا این طیف سنجی یک تکنیک مفید برای شناسایی ترکیبات شیمیایی چوب است، در مطالعه چوب‌های تاریخی جهت توصیف میزان و نوع تخریب به منظور انتخاب روش حفاظت مناسب، غالباً تکنیک FT-IR استفاده می‌شود. دراین پژوهش تغییرات ترکیبات شیمیایی چوب‌های استفاده شده در بناهای تاریخی منطقه گرگان با گونه‌های سالم به کمک این طیف سنجی مورد مطالعه قرار گرفته است. مواد و روش‌ها: در این مطالعه نمونه چوب‌های تاریخی از دو بنا در منطقه بافت قدیم گرگان (تکیه استرآبادی و حسینیه) تهیه شد. پنج نمونه از این دو بنا انتخاب و برای تشخیص گونه به بررسی خصوصیات ماکروسکوپی این چوبها پرداخته شد. طیف سنجی نمونه‌ها با استفاه از دستگاه MB-154 Bomem مدل FT-IR بدست آمد. برای این منظور، آرد چوب از نمونه‌های تهیه شده از یک پیچ‌گوشتی برقی مجهز به مته با قطر mm 3 و به میزان عمق نفوذ mm3-2 در نمونه بدست آمد. آرد بدست آمده برای انجام آزمون FT-IR در آون با دمای °C 103 و به مدت 24 ساعت خشک شدند تا کمترین رطوبت را داشته باشند. سپس قرص KBr نمونه‌های فوق جهت آزمون طیف‌سنجی FT-IR در محدوده طیفی cm-1500-4000 و قدرت تفکیک طیفی cm-1 4 ساخته شد. برای هر آزمون 11 اسکن انجام شد و نمونه‌ها با نمونه‌های سالم مورد مقایسه قرار گرفت. یافته‌ها: نمونه‌ها شامل چهار گونه پهن برگ (ممرز، بلوط، راش، ملچ) و یک گونه سوزنی برگ (سرخدار) بود. در تمامی گونه‌های پهن‌برگ شدت جذب در نواحی cm-1 1160 ،1118 ،1049 ،897 و مرتبط با کربوهیدرات‌ها و همچنین نوارهای cm-11243 ،1739در ارتباط با همی‌سلولز به مقدار زیادی کاهش یافته بود. در مقابل، در نوارهای مرتبط با لیگنین افزایش جذب ناچیزی در نواحی cm-11508 ،1595 ،1654 دیده می‌شد. در گونه سرخدار، نواحی cm-11273 ،1428 ،1512 ،1608 و در ارتباط با لیگنین و ناحیه cm-11736 و مرتبط با همی‌سلولز کاهش جذب زیادی را نشان دادند.

کلمات کلیدی