ایران از جمله کشورهایی است که با دارا بودن مرزهای طولانی و همسایگان متعدد کنترل مرزها جایگاه برجسته ای در امنیت ملی آن داراست. البته این تعدد همسایگان، ضمن کاهش کارآمدی کنترل مرزها، هزینه جانی و مالی گسترده ای را به کشور تحمیل می کند. بر این مبنا، تحقیق حاضر با هدف افزایش کارآمدی و کاهش هزینه جانی و مالی کنترل مرزها راهبرد ساماندهی ساکنین مرزی جهت کنترل مرزهای کشور را پیشنهاد و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر داده های نظری و میدانی مورد بررسی قرار داده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان دهنده آن است که، عوامل موثر بر ساماندهی ساکنین مرزی در طول مرزهای ایران و ترکمستان در محدوده استان خراسان شمالی جهت کنترل مرزها شامل 60 عامل می باشند که می توان آنها را در قالب شش بخش سرزمینی، جمعیتی، اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و نظامی- امنیتی تنظیم کرد. این عوامل مورد ارزیابی صاحبنظران و مسئولین مرتبط از طریق پرسشنامه و با استفاده از آزمون T-test مورد تأیید قرار گرفته است. لازم به ذکر است این عوامل دارای سه وجه مثبت، منفی و یا هردو متناسب با زمان، هستند که در بازه زمانی انجام از طریق صاحبنظران و مسئولین مرتبط این عوامل متناسب با این وجوه تنظیم گردیده اند. بنابراین برای اجرایی شدن راهبرد پیشنهادی حاضر باید در گام اول این عوامل در نظر گرفته شود و متناسب با آن ساکنین مرزی جهت کنترل مرزهای کشور با ترکمنستان در طول استان خراسان شمالی ساماندهی گردند تا ضمن افزایش کارآمدی، زمینه کاهش هزینه های جانی و مالی کنترل مرزی را برای کشور فراهم آورد.

کلمات کلیدی