مقدمه: مسیر هیپوتالاموس-هیپوفیز-گناد (HPG) عملکرد تولیدمثلی را کنترل می‌کند. هیپوتالاموس، هورمون آزادکننده گنادوتروپین ((GnRH را آزاد می‌کند که بر هیپوفیز پیشین به منظور تحریک ترشح گنادوتروپ‌ها تاثیر می‌گذارد. هورمون‌های گنادوتروپیک نیز بر غدد جنسی با تحریک بلوغ جنسی، گامت زایی و تولید هورمون‌های جنسی اثر می‌گذارند. نورون‌های GnRH اجزای کلیدی مسیر HPG هستند، هر چند که برخی نوروترانسمیترها و نوروپپتیدها از قبیل گلوتامات، گابا (گاما ـ آمینو بوتیریک اسید)، گالانین، دوپامین و کیس پپتین نیز در تنظیم ترشح GnRH دخالت می‌کنند. نورون‌های GnRH، هیپوفیز، غدد جنسی و برخی جمعیت‌های نورونی مثل نورون‌های کیس پپتین به شدت نسبت به تغییرات سطوح هورمون‌های جنسی و ترکیبات مداخله‌گر اندوکرینی (EDCs) حساسیت دارند. چند نوع EDCs، از جمله برخی حشره‌کش‌ها، بیسفنول آ، فتالات‌ها، تاموکسیفن، فیتواستروژن‌ها و مایکواستروژن‌ها شناسایی شده‌اند که قادر به تداخل با عملکرد دستگاه تولیدمثلی بوده و منجر به اختلال اندوکرینی می‌شوند. تکوین و عملکرد دستگاه تولیدمثلی ممکن است به اثرات این قبیل EDCs حساس باشد. تاکنون بزرگ‌ترین نگرانی‌ها در ارتباط با اثرات EDCs در ارتباط با اثرات زیان آور آن‌ها بر سلامتی تولیدمثلی بوده است. شرایط آزمایشگاهی و مطالعه‌های اپیدمیولوژی نشان داده‌اند که EDCs می‌توانند اثرات تعیین‌کننده‌ای را، به ویژه در دوره‌های بحرانی هورمونی از قبیل دوره‌های جنینی و نوزادی بر دستگاه تولیدمثلی داشته باشند. این مطالعه برخی شواهد را فراهم می‌آورد که EDCs قادر به ایجاد اختلال در مسیر HPG و عملکرد تولیدمثلی هستند.

کلمات کلیدی