ستایش پیامبر (ص) از سنّت‌های دیرین ادب پارسی است. در این میان ترکیب‌بند جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی در ستایش پیامبر (ص) از شهرت و جایگاه ویژه ای برخوردار است. این امر به دلیل فرم ویژه و نحوه بیان این اثر است که اگر نه هوشیارانه اما ناخودآگاه خواننده زیبایی و تناسب موجود در متن را احساس می‌کند. هدف این پژوهش نیز نشان دادن پیوند میان نظام صورت‌ها و نظام معنی‌هاست. در شیوة تنظیم و ارائة رویداد‌های ماجرای معراج پیامبر (ص) -که شکل اثر ادبی را پدید می آورد- این ترکیب‌بند از ساختار خاصی تبعیت کرده است به این ترتیب که تعداد بندهای این ترکیب‌بند «یازده» و تعداد ابیات هر بند – به استثنای دو بند- «نُه» است. پرسش اصلی این پژوهش این است که چگونه طرح اعداد به مثابۀ نشانه (sign)، در این متن پیوند دهندۀ میان شکل و محتواست؟ به این معنا که ارتباط میان طرح اعداد با درون مایه اثر چیست؟ برای تحلیل و شناسایی ساختار متن از روش صورتگرایی استفاده شده است. نتایج به دست آمده عبارتست از این که ساختار این شعر از طرح هستی‌شناسی جهان قدیم تبعیت می‌کند که چنین استفاده ای ریشه در رابطة بینامتنی این اثر با آثار هم دوره و پیش از خود دارد. بنابراین طرحی که شاعر برای شعر خود انتخاب کرده در خدمت هدف شعر اوست. طرح اعداد، اصول بنیادینی است که بر اساس آن شعر بنا شده است.

کلمات کلیدی