زمینه و هدف: با توجه به حجم گسترده کاربرد فاضلاب های شهری و خانگی در اراضی زراعی و کشاورزی حواشی شهرهای بزرگ کشور، امروزه تحقیقات منطقه­ ای در این زمینه و مشاهده اثرات مختلف آبیاری با فاضلاب از اهمیت به سزایی برخوردار است. روش بررسی: در این تحقیق از پساب خروجی تصفیه­خانه فاضلاب پرکند آباد مشهد (6/14=SAR، 138=TSS و 5/169=BOD) و آب چاه (740=EC میکرو موس بر سانتی­متر) به عنوان شاهد استفاده شد. آبیاری و انجام آزمایشات در کرت­های به مساحت 4 متر مربع صورت پذیرفت، که اطراف آن ها توسط خاک مزرعه احاطه شده بود. توسط تیمارهای آب چاه و پساب فاضلاب، کرت­ها به­ترتیب یک الی پنج بار و به مقدار 150 میلی­ متر مورد آبیاری قرار گرفت. سپس توسط استوانه ­های هم مرکز مقدار نفوذ و بر اساس آن هدایت هیدرولیکی اشباع بالای سطح ایستابی برآورد شد. سایر پارامترهای فیزیکی و شیمیایی خاک کرت­ها بر اساس رهنمودهای ارایه شده در کتاب روش استاندارد اندازه­ گیری شدند. یافته­ ها: آبیاری با فاضلاب بر چگالی ظاهری خاک تاثیر گذاشته و مقدار آن را کاهش داد، به طوری که با افزایش 1، 2، 3، 4 و 5 بار فاضلاب به­ترتیب کاهشی برابر 2، 6/6، 4، 7/15 و 6/17 درصد به­دست آمد. هم­چنین با افزایش تعداد آبیاری با پساب فاضلاب، مقدار یون­های سدیم، فسفر، نیترات و نیکل افزایش یافت به ­طوری که بیشترین افزایش در یون نیترات (38 درصد) و سدیم (84 درصد) مشاهده گردید. مقدار شدت نفوذ در کرت­های آبیاری با آب (به هم خوردگی ساختمان خاک) و فاضلاب کمتر از حالت بدون آبیاری بود، ضمن این که در کرت­های آبیاری شده توسط فاضلاب کاهش چشمگیرتری مشاهده شد. هم­چنین از آبیاری دوم به دلیل تشکیل یک لایه سله، نفوذپذیری به (034/ میلی­ متر در دقیقه در آبیاری دوم) میزان نهایی خود رسید، به طوری که نفوذپذیری تحت این لایه سله کنترل می­شد. یکی از دلایل اصلی ایجاد لایه سله وجود یون سدیم در فاضلاب و اضافه شدن آن به خاک می­ باشد. به نظر می­رسد که یون سدیم باعث پراکنده کردن ذرات خاک شده، که در این صورت ذرات ریز منافذ را پر نموده و از نفوذ آب جلوگیری می­ کند.

کلمات کلیدی