میدان نفتی آغاجاری از بزرگترین میادین هیدروکربوری حوضه زاگرس بوده که در استان خوزستان و در مرز فروافتادگی دزفول شمالی و جنوبی قرار گرفته است. در مطالعه حاضر، تاثیر محیط رسوبی و فرایندهای دیاژنزی بر کیفیت مخزنی سازند آسماری مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور، پس از مطالعه 3000 مقطع میکروسکوپی، تعداد 5 مجموعه رخساره (چهار مجموعه رخساره کربناته و یک مجموعه رخساره آواری) شناسایی گردید. مجموعه رخساره A در محیط دریای باز، مجموعه رخساره B در محیط سد کربناته پر انرژی، مجموعه رخساره C در محیط لاگون، مجموعه رخساره D در محیط جزرومدی و مجموعه رخساره E در محیط ساحلی نهشته شده است. به منظور بررسی کیفیت مخزنی هر مجموعه رخساره، منحنی¬های فشار موئینه آن مورد بررسی قرار گرفت. جیوه یک فاز غیر مرطوب¬شونده است که تنها با اعمال فشار مناسب می¬تواند به درون فضاهای خالی یک سنگ نفوذ نماید. با اعمال فشار، جیوه ابتدا فضاهای بزرگ و کاملا مرتبط را پر نموده و در فشارهای بالاتر منافذ کوچک نیز از جیوه اشباع خواهند شد. بنابراین رفتار یک رخساره رسوبی در برابر تزریق جیوه و شکل منحنی¬های فشار موئینه می¬تواند اطلاعات زیادی درباره اندازه فضاهای خالی موجود در سنگ و قطر گلوگاه¬ها در اختیار قرار دهد که این پارامترها مستقیما تراوایی سنگ را کنترل می¬نمایند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می¬دهد که رخساره¬های رسوبی نهشته شده در هر مجموعه رخساره در برابر تزریق جیوه رفتار نسبتا یکسانی نمایش می¬دهند، مگر اینکه فرایندهای دیاژنزی باعث برهم خوردن این روندهای نرمال شوند. نمونه¬های مجموعه رخساره A تا حد بسیار زیادی در برابر ورود جیوه مقاومت می-نمایند، منحنی¬های فشار موئینه آنها دارای شیب زیاد است و در نهایت حجم آب کاهش نیافتنی که درون منافذ سنگ باقی مانده و نمی¬تواند از آن خارج شود بسیار بالا خواهد بود. این موضوع، وجود فضاهای خالی بسیار ریز و موئینه و کیفیت مخزنی پایین این مجموعه رخساره را نشان می¬دهد. در مجموعه رخساره B منحنی¬ها دارای شیب بسیار کم هستند و حجم آب کاهش نیافتنی بسیار پایین است. انرژی زیاد محیط رسوبگذاری در محیط سد کربناته و عملکرد فرایند دیاژنزی انحلال در کیفیت مخزنی خوب این مجموعه نقش داشته¬ است. در مجموعه رخساره محیط لاگون (C) شیب منحنی¬های فشار موئینه نسبتا ملایم است و حجم آب کاهش نیافتنی موجود در سنگ در فشارهای بالا نیز زیاد خواهد بود. این موضوع کیفیت مخزنی پایین این مجموعه رخساره را نشان می¬هد که از انرژی کم محیط رسوبگذاری، تشکیل ماتریکس دانه¬ریز و عملکرد فرایندهای دیاژنزی مخرب مثل سیمانی¬شدن ناشی می¬شود. مجموعه رخساره محیط جزرومدی (D) از رسوبات دانه¬ریزی تشکیل شده¬ که در حالت عادی فاقد کیفیت مخزنی هستند. اما به دلیل عملکرد فرایندهای دیاژنزی دولومیتی¬شدن و انحلال و ایجاد تخلخل-های بین¬بلوری و حفره¬ای، جیوه به راحتی به درون فضاهای خالی نفوذ کرده و منحنی¬های فشار موئینه این مجموعه رفتاری مشابه با رخساره¬های دانه پشتیبان محیط سد کربناته را نمایش می¬دهند. و بالاخره، مجموعه رخساره E یک پتروفاسیس ماسه¬سنگی است که مقاطع میکروسکوپی نشان می¬دهد عمدتا از ماسه¬های سست و فاقد سیمان تشکیل شده است. با توجه به ماهیت سست نمونه¬ها، امکان انجام آزمایش تزریق جیوه بر روی نمونه¬های این پتروفاسیس امکان¬پذیر نبوده، ولیکن به نظر می¬رسد درصورت انجام آزمایش بر روی نمونه¬های این پتروفاسیس، جیوه می¬تواند به راحتی و با فشار اندک به درون سنگ نفوذ نماید و منحنی¬ها دارای شیب بسیار ملایمی خواهند بود.

کلمات کلیدی