تعیین منحنی پسروی جهت ارزیابی آبیاری نواری دارای اهمیت بسیاری میباشد. با توجه به متغیر بودن نوع خاک و همچنین شرایط اولیه و مرزی در آبیاری نواری، سرعت پسروی آب در نوارهای مختلف بسیار متفاوت میباشد. در سالهای اخیر روش مقیاسسازی به عنوان ابزاری جهت کاهش دادههای اندازهگیری و تدوین و فرموله کردن معادلات مربوط در مسایل آب و خاک مورد استفاده قرار گرفته است. هدف از این پژوهش، ارایه معادله ای یکتا و مستقل از شرایط اولیه و خاک، جهت پسروی آب در نوار با استفاده از مقیاسسازی است. برای این منظور، آبیاری نواری با استفاده از مدل موج سینماتیک و کاربرد معادله نفوذ فیلیپ دو جملهای برای مولفهی نفوذ، حل گردید. عوامل مقیاس به گونهای تعریف شدند که معادله موج سینماتیک مستقل از شرایط اولیه و خاک گردد. نتایج نشان داد که عوامل مقیاس مورد استفاده در این تحقیق از توزیع لوگ- نرمال پیروی می کنند. از آنجا که منحنیهای پسروی مقیاسشده به معادلهی مشخصی میل میکردند در نتیجه، معادلهی درجه 2 جهت پسرفت آب در نوار ارایه گردید. معادلهی بهدست ،0/ 0 تا 211 / 0، زبری 017 / 0 تا 005 / آمده با استفاده از مقیاسسازی، برای 25 نوار شامل نوارهای کشت نشده و نوارهای کشت شده و شیبهای 001 0 مترمکعب بر دقیقه بر متر مورد ارزیابی قرار گرفت. جهت ارزیابی، از چهار شاخص آماری ضریب تبیین / 0 تا 16 / 91 تا 100 متر و دبی 08 / طول 4 استفاده گردید. نتایج نشان (Ea) و درصد متوسط خطای نسبی مدل (Er) درصد متوسط خطای پیشبینی مدل ،(λ) توزیع نسبت به خط 45 درجه ،(R2) به شکل مناسبی کار پیشبینی منحنی پسروی را Ea=7/ و 52 Er=4/6 ،λ=1/046 ،R2=0/ داد که معادله ارایه گردیده با استفاده از مقیاسسازی با 4 6 و برای نوارهای کشت شده برابر / انجام میدهد. نتایج نشان داد که میانگین درصد مطلق خطا برای زمان پسروی در نوارهای کشت نشده برابر با 78 8/08 بوده و دقت معادله ارایه گردیده برای هر دو شرایط کشت شده و کشت نشده مناسب میباشد. به طور کلی، نتایج نشان داد که معادلهی به دست آمده از روش مقیاسسازی، با توجه به شکل ساده و عدم وابستگی به نوع خاک، با دقت قابل قبولی پسروی آب در نوار را پیشبینی می کند.

کلمات کلیدی