در مطالعه حاضر از رکوردهای 191910 رأس گاو شیری نژاد هلشتاین در دوره اول شیرواری به منظور بررسی عملکرد صفات تولید شیر و درصد چربی شیر 305 روز گاوهای شیری هلشتاین در اقلیم‌های مختلف ایران استفاده گردید. داده‌های مذکور مربوط به 1368 گله بوده که طی سال‌های 1379 تا1390 توسط مرکز اصلاح نژاد و بهبود تولیدات دامی کشور جمع ‌آوری شده بود. محل جغرافیایی گله‌ها با توجه به شرایط آب و هوایی و با استفاده از روش طبقه‌بندی اقلیمی دومارتن پیشرفته به 5 گروه اقلیمی (خشک بیابانی، نیمه خشک، مدیترانه‌ای، نیمه مرطوب و مرطوب) دسته‌بندی شد. مؤلفه‌های واریانس-کوواریانس ژنتیکی صفات مورد بررسی با مدل حیوانی و روش حداکثر درست ‌نمایی محدود شده بدون مشتق‌گیری برآورد شدند. وراثت‌پذیری تولید شیر 305 روز در محدوده 11/0 (اقلیم مدیترانه‌ای) تا 29/0 (اقلیم خشک بیابانی) و درصد چربی شیر 305 روز در دامنه 10/0 (اقلیم مدیترانه‌ای) تا 28/0 (اقلیم خشک بیابانی) برآورد شدند. در اقلیم‌های خشک بیابانی، نیمه خشک، مدیترانه‌ای، نیمه مرطوب و مرطوب روند ژنتیکی تولید شیر 305 روز به ترتیب 20/22، 37/17، 074/0-، 92/0 و 71/0- و روند ژنتیکی درصد چربی شیر 305 روز به ترتیب 0012/0-، 5-10 ×23/1، 5-10×5، 0002/0 و 0004/0- برآورد شدند. با توجه به اختلافات موجود در پارامترهای ژنتیکی صفات مورد بررسی در اقلیم‌های مختلف، به نظر می‌رسد که عملکرد گاوها در مناطق مختلف متفاوت بوده که می‌تواند ناشی از اثر متقابل ژنوتیپ و محیط باشد.

کلمات کلیدی