ورزش به معنی رایج امروزی ، نمودی نو است. امروزه، در میان صاحب نظران دیگر بحث اهمیت و ضرورت ورزش و توجیه آن برای مردم مطرح نیست، بلکه برنامه ریزی و سرمایه گذاری در آن به ضرورتی اجتناب ناپذیر بدل شده است. با نگاهی به اثرات متنوع ورزش در زندگی افراد، مشخص شده است که ورزش ابتدا به صورت بازی و سرگرمی مطرح می شود و سپس به صورت رقابت در می آید. هرچند در اوایل دوران کودکی بدون قاعده و غیررسمی انجام می شود، پس از پایان دوره ی کودکی و از حدود دوره ی نوجوانی که انگیزه شرکت در مسابقات رقابتی در افراد تقویت می شود، ورزش قهرمانی نیز نمود می یابد. طبق تعریف، ورزش قهرمانی عبارتست از: ورزش های رقابتی و سازمان یافته ای که ورزشکاران ماهر در آن شرکت می کنند. 1 از طرفی حضور زنان به عنوان بخش مهمی از جامعه ما در عرصه ورزش قهرمانی ضرورتی انکار ناپذیر است؛ چون نیمی از استعدادهای جامعه را زنان تشکیل می دهند. تحقیقات نشان داده است که هر جا محیطی برای فعالیت های اجتماعی زنان مهیا باشد، قابلیت های آنان بروز بیشتری داشته است. از طرف دیگر، عدم تحرک جسمانی دختران و بانوان، یعنی محروم شدن بخش مهم جامعه از سلامتی و بهداشت جسمانی و روانی،که لطمه های جبران ناپذیری برای کل جامعه به دنبال خواهد داشت.2 ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ در مورد زنان، ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ورزش و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎی ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ نفس، دوری از ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر، ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻧﺎﻫﻨﺠﺎری ﻫﺎی ﺟﻨﺴﻲ، ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ و ﻛﺎﻫﺶ ﺟﺮاﻳﻢ در ﺑﺎﻧﻮان ﻣﻲ ﺷﻮد و در دوران بارداری آثار ﻣﺜﺒﺘﻲ ﺑﺮ وﺿﻊ ﺣﻤﻞ زﻧﺎن دارد و ﺿﺎﻣﻦ ﺳﻼﻣﺖ آﻧﺎن در دوران ﭘﺲ از ﺑﺰرﮔﺴﺎﻟﻲ (دوران کهنسالی و یائسگی) است.3 با توجه به اهمیت ورزش در حال حاضر توجه بیشتری معطوف به ورزش زنان است و همین موضوع می تواند امیدوارکننده باشد . تلاش های بانوان در زمینه ورزش در چند سال گذشته، ورزش زنان را از انزوا خارج و جایگاه خود را در ورزش ایران باز کرده است. با این که ورزش بانوان می تواند فرهنگ سلامتی و تندرستی را در بین خانواده ها بیمه و سلامت فردی و اجتماعی را تضمین کند، امروزه بحث مدال آوری و نقش آن در ارتقاء جایگاه ورزش ایران در بازی های آسیایی و جهانی و حتی المپیک بر هیچ کس پوشیده نیست و باید سرمایه گذاری ها در این بخش، شکل بهتری به خود گرفته و در مسیری مشخص قرار گیرد. با وچود موانع موجود،حضور زنان ورزشکار ایران در سایه حجاب و عفاف ایرانی در بازی های آسیایی و جهانی پدیده ای شایان ذکر است.در حقیقت زنان شایسته ورزش ایران نشان داده اند که حجاب و رعایت موازین اسلامی، مانعی در راه افتخارآفرینی آنان در رقابت های آسیایی و جهانی و حتی المپیک نیست.2 بررسی های انجام گرفته حاکی از آن است که زنان ایرانی در مسابقات بین المللی اخیر حضور موفقی داشته اند و با وجود تمام محرومیت ها و محدودیت ها برای اثبات شایستگی ها و توانایی های خود گام بر می دارند. گسترش سالن های ورزشی ویژه بانوان، ایجاد پارک بانوان در چند شهر کشور، تعداد قابل توجه دانشجویان دختر رشتۀ تربیت بدنی و گرایش بسیاری از دختران به رشته های ورزشی این نوید را می دهد که ورزش بانوان در ایران به سوی شکوفایی هر چه بیشتر رهسپار است. راهی که از حضور بانوان تکواندوکار محجبۀ ایرانی در مسابقات آسیایی پوسان شروع و با کسب مدال های خو شرنگی توسط ورزش بانوان ایران در بازی های آسیایی گوانگجو ادامه دارشد و با مدال ارزشمند کیمیا علیزاده رنگ و وجه خاصی به خود گرفت. 1. بر اساس بررسی های انجام شده از زمان حضور بانوان ورزشکار کشورمان (بعد از پیروزی انقلاب اسلامی) در بازی های المپیک 1992 تا بازی های المپیک 2008 پکن، در این پنج دوره بانوان ایرانی هیچ گونه موفقیتی کسب نکرده اند. همچنین بانوان ورزشکار کشورمان از سال 1986 در بازیهای آسیایی شرکت کرده اند که تنها در بازی های آسیایی 2002 بوسان تیم تیراندازی بانوان و پروانه محمد تقی پورتهرانی در رشته تکواندو موفق به کسب مدال برنز شدند. در بازی های آسیایی 2006 دوحه، مهروز ساعی و افسانه شیخی در رشته تکواندو موفق به کسب مدال برنز شدند. در بازیهای آسیایی 2010 گوانجو تیم بانوان ایران با کسب 13 مدال به رتبه ی چهارم دست یافت و خانم آزادپور توانست مدال طلا در رشته ووشو برای ایران به ارمغان بیاورد. و در المپیک 2016 ریو کیمیا علیزاده توانست با افتخار اولین بانوی ایرانی مدال آور دررشته تکواندو باشد. 13 نوربخش و همکاران 1391 نیز معتقدند که شناخت ابعاد انگیزشی مؤثر بر رفتار ورزشی افراد گامی مفید و ابتدایی برای شرکت مؤثر افراد در فعالیت های ورزشی است. محققان عقیده دارند، برای تحلیل مشارکت ورزشی اقشار مختلف در هر جامعه، بررسی سه عامل ویژگی ها و عقاید، اهداف و انگیزه های افراد، محیط و رفتار فردی و گروهی ضروری است. از بین این سه عامل، شناخت انگیزه ها، از اجزای ضروری و پیش نیاز فعالیت ورزشی و یکی از محورهای اساسی در توجیه رفتار افراد برای شرکت در فعالیت های مختلف است که میزان تلاش یا استقامت و تعهد فرد را در رسیدن به اهداف نشان می دهد. به طور کلی، انگیزش فرایند روی آوری به فعالیتی خاص و ادامه آن است. این فرایند فرد را بر انگیخته و رفتار او را جهت می دهد، تمایلات و سوق دهنده های درونی و محرک های بیرونی را در بر می گیرد و نقشی قدرتمند در مشارکت افراد در فعالیت جسمانی دارد. انگیزه ها کلید انجام هر گونه فعالیت به شمار می روند و می توانند رفتارهای افراد را تحریک، تقویت و هدایت کنند یا باعث کنترل و توقف آن شوند.5 انگیزه های افراد برای شرکت در فعالیت های بدنی بسیار متنوع است. برخی از عوامل انگیزشی از قبیل عوامل اجتماعی، محیطی و فرهنگی می تواند در تمایل فرد برای شرکت در فعالیت های بدنی و ورزشی اثر گذار باشد. تحقیقات نشان داده اند مهم ترین دلایل یا انگیزه های افراد از مشارکت در فعالیت بدنی شامل تناسب اندام، حفظ سلامتی، کسب نشاط و لذت، و بودن در کنار دوستان و تعامل اجتماعی هستند.6 طی تحقیقاتی که در شناسایی ارتباط بین عوامل انگیزشی موثر بر مشارکت در برنامه های ورزشی دانشجویان انجام شده است، گووا و همکاران (2014) و نیشیدا (2007) تاکید دارند بین تمامی متغیرهای انگیزشی دانشجویان و شرکت آنان در فعالیت های ورزشی ارتباط مثبت معناداری وجود دارد. 7 لیندر و همکاران نشان دادند شرکت دانش آموزان و دانشجویان هنگ کنگی در فعالیت های بدنی و ورزَشی تحت تاثیر عوامل انگیزشی، موقعیتی و درون فردی است. 8 کاماردین و همکاران (2007) در پژوهشی نشان دادند لذت بردت از تمرین و کاهش استرس و فشار اصلی ترین دلایل مشارکت دانشجویان دختر در فعالیتهای حرکتی و ورزشی محسوب می شوند. 9 کیلپاتریک و همکاران (2015) انگیزه های دانشجویان دانشگاههای جنوب شرقی آمریکا را در مشارکت ورزشی و فعالیت بدنی، مسابقه، لذت بردن، با دوستان سپری کردن، رقابت طلبی، جذاب بودن، توصیه پزشک به ورزش کردن، پیشگیری از بیماریها، چابکی، داشتن بدنی سالم، نشان دادن خود به دیگران، شناخت اجتماعی، قدرت و استقامت، کنترل وزن و کنترل استرس بیان کردند. 10 نتایج تحقیق قدرت نما و حیدری نژاد (1392) نشان داد کسب سلامتی، نشاط و تعامل اجتماعی با میزان فعالیت بدنی دانشجویان رابطه مثبت معنادار دارد. 11 قره و همکاران (1388) نشان دادند تداوم مشارکت ورزشی تحت شرایط مختلف با هر سطحی از مهارت، با برخی از عوامل انگیزشی مشارکت ورزشی دانشجویان به ویژه عوامل انگیزش درونی مرتبط است. 12 با عنایت به این مطلب و به دلیل اینکه بیشتر پژوهش های صورت گرفته در کشور متوجه موانع و محدودیت های مشارکت بانوان در فعالیت های ورزشی است و تا کنون پژوهشی در قالب شناسایی، تعیین عوامل موثر انگیزه ورزشی دختران ورزشکار و تاثیر الگو برداری از قهرمانان المپیک در رشته های مختلف در ورزش بانوان به صورت جامع انجام نگرفته است محقق بر آن شد طی پژوهشی به بررسی و تاثیر آن بر جامعه ورزش بانوان بپردازد.

کلمات کلیدی