گرد و غبارهای ترافیکی بیشتر دارای سطح بالایی از فلزات سنگین است که می تواند سلامت انسان و محیط زیست را تحت تأثیر قرار دهد. در این مقاله تلاش شده است با انداز ه گیری غلظت فلزات سنگین در خاک و گرد و غبارهای موجود در مناطقی از شهر مشهد و در نواحی با حجم ترافیک بالا و همچنین در ماه هایی که بیشترین حجم ترافیک را دارند، میزان آلایندگی این خاک ها بررسی شود. بدین منظور 23 نمونه خاک سطحی از سه مسیر اصلی شهر مشهد به گونه ای که همه سطح شهر را پوشش دهد، برداشت شد و شاخص آلودگی (PI) شاخص آلودگی ،(Igeo) اندازه گیری شد. سطح آلودگی خاک شهری با استفاده از شاخص زمین انباشت Cu و Cr ،Pb ،Zn ،Ni و غلظت کل عناصر 1.484 ( نیز - 3.688 ( دارند. همچنین فلز روی ) 7.23 - بررسی شد. شاخص آلودگی نشان می دهد که همه نمونه ها سطح بالایی از آلودگی به وسیله سرب ) 74.16 (IPI) یکنواخت )0.246- 0.678 ( سطح متوسطی از آلودگی نشان می دهند. کروم ) 0.772 - 1.01 ( و مس ) 1.945 - در بیشتر نمونه ها سطح بالایی از آلودگی نشان می دهد. در حالی که نیکل ) 1.953 نیز در همه نمونه ها سطح پایینی از آلودگی نشان داد. منابع احتمالی آلاینده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل اجزای اصلی ارزیابی شد. نتایج تجزیه، غلظت های بالای فلزات سرب، مس، روی و نیکل را نسبت به میانگین غلظت این فلزات در بخش بالایی پوسته زمین نشان داد. وجود ضریب همبستگی مثبت میان عناصر سنگین روی و مس و همچنین سرب و روی، نشان دهنده منابع تولیدکننده همانند است که همان سوخت خودروها و استفاده از ترمز در وسایل نقلیه است. نتایج به دست آمده از روش استخراج ترتیبی و Cr صورت گرفته که نشان دهنده منشأ انسانی برای آنهاست، ولی عناصر )F1+F2+F3+F بیشتر در فازهای ناپایدار ) 4 Ni و Zn ،Pb نیز نشان از این دارد که گونه سازی عناصر توزیع شده اند که بیانگر منشأ بیشتر طبیعی برای این دو عنصر است.

کلمات کلیدی