بعد از جنگ دوم جهانی، موج منطقه­ گرایی و هم­گرایی منطقه­ ای از اروپا شروع شد و به­ مرور زمان، به سایر مناطق گسترش یافت. همگام با گسترش منطقه­ گرایی، نظریه­ های مختلفی مانند کارکردگرایی، نوکارکردگرایی، وابستگی متقابل و نهادگرایی در پی توضیح این پدیده برآمدند. یکی از مناطقی که تحت تأثیر روندهای منطقه­ گرایانه قرار گرفت، آسیای جنوبی بود. از­ این­ رو، کشورهای این منطقه برای تسهیل هم­کاری منطقه­ ای اقدام به ایجاد نهادهای منطقه­ ای کردند. هدف این مقاله، بررسی منطقه­ گرایی در آسیای جنوبی با تمرکز بر نقش نهادهای منطقه­ ای است. بنابراین، پرسش اصلی این است که نهادهای منطقه­ ای آسیای جنوبی چه نقشی در روند منطقه­ گرایی کشورهای عضو ایفا کرده­ اند؟ در پاسخ به این پرسش، باید میان کشورهای بزرگ آسیای جنوبی، یعنی هند و پاکستان و کشورهای ضعیف این منطقه، یعنی سریلانکا، نپال، بوتان، بنگلادش، مالدیو و افغانستان، تمایز قائل شد. در این چارچوب، فرضیه­ ای که مطرح می­ شود این است که نقش سارک، سپتا و سفتا در منطقه­ گرایی آسیای جنوبی از منظر اعضای بزرگ، ناکارامد و از منظر اعضای کوچک، کارامد بوده است. برای آزمون فرضیه، از نظریة نهادگرایی نئولیبرال و روش تبیینی کارکردی استفاده شده است. یافته­ های پژوهش نشان می­ دهد که هرچند نهادهای منطقه­ ای آسیای جنوبی توفیقی در روند منطقه­ گرایی میان کل اعضا نداشته­ اند، اما کشورهای ضعیف منطقه از وضعیت موجود رضایت دارند و حضور همین نهادهای ضعیف را بر فقدان آن­ها ترجیح می­دهند.

کلمات کلیدی