سابقه و هدف: حفاظت خاک و مهار فرسایش یکی از اولویت¬های مهم بخش کشاوری و منابع طبیعی است. روش¬های مختلفی جهت اصلاح خاک و جلوگیری از فرسایش وجود دارد. یکی از راهکارهای مدیریت خاک و آب برای بهبود ویژگی¬های فیزیکی و جلوگیری از فرسایش خاک در سال¬های اخیر، افزودن مواد اصلاح کننده به خاک می¬باشد. استفاده از نانوذرات با توجه به ویژگی¬های خاص آن¬ها مثل سطح ویژه زیاد می¬تواند در اصلاح و کنترل فرسایش خاک مورد توجه قرار گیرد. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی مقایسه تاثیر اکسیدهای آلومینیم و سیلیسیم نانو و معمولی بر میزان روان آب و هدر رفت خاک بود. مواد و روش¬ها: به منظور بررسی اثر اکسیدهای آلومینیوم و سیلیسیم نانو و معمولی بر میزان روان¬آب، هدر رفت و ضریب روان آب بر روی یک خاک لوم سیلتی انتخاب شد. خاک مورد مطالعه از مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان رضوی نمونه برداری و هوا خشک و بعد از عبور دادن از الک 4 میلی¬متری، در قالب طرح کاملا تصادفی با 9 تیمار و 3 تکرار اجرا شد. تیمارهای مورد بررسی شامل شاهد (بدون افزودن ماده اصلاحی) و نانو اکسیدهای آلومینیوم و سیلیسیم به صورت جداگانه با غلظت¬های 002/0، 005/0 درصد وزنی و اکسید آلومینیم و سیلیسیم معمولی با غلظت 002/0 و 005/0 درصد وزنی به خاک اضافه شدند و در جعبه¬هایی به وزن 6 و نیم کیلوگرم در دوره زمانی 4 ماه در رطوبت بین ظرفیت زراعی تا حدود 50 درصد آن و دمای بین 18 تا 25 درجه در گلخانه نگهداری شدند. سپس هر یک از تیمارهازیر دستگاه شبیه سازی باران در شدت 45 میلی¬متر در ساعت به مدت 20 دقیقه در شیب 5/2 درصد قرار داده شدند و حجم رواناب و هدر رفت خاک، ضریب روان آب و میانگین وزنی قطر خاکدانه¬ها در حالت تر (MWDwet) مربوط به هر تیمار اندازه¬گیری شد. تحلیل آماری و مقایسه میانگین¬ها در سطح پنج درصد بین تیمارهای مختلف بر اساس تجزیه واریانس یک طرفه و آزمون دانکن با استفاده از نرم افزار SPSS16 انجام شد. یافته¬ها: نتایج نشان داد که افزودن هر دو نوع مواد اصلاحی نانو و معمولی اکسیدهای آلومینیم و سیلیسیم تاثیر معنی¬داری بر پارامترهای حجم روان آب، هدر رفت خاک و ضریب روان آب داشتند. کمترین حجم روان آب، هدر رفت خاک و ضریب روان آب مربوط به غلظت 005/0 درصد نانو اکسید سیلیسیم و آلومینیم بود که تفاوت معنی¬داری در سطح 5 درصد با سایر سطوح اکسیدهای سیلیسیم و آلومینیم معمولی نشان دادند. همچنین بیشترین حجم روان¬آب، هدر¬¬رفت خاک و ضریب روان¬آب مربوط به تیمار شاهد بود. علاوه-براین تفاوت معنی¬¬داری بین غلظت¬های مشابه نانو¬ اکسید سیلیسیم و آلومینیم از نظر پارامترهای اندازه¬گیری شده وجود نداشت. غلظت¬های مختلف هر دو نوع ماده اصلاحی میانگین وزنی قطر خاکدانه¬ها را به طور معنی¬داری نسبت به شاهد افزایش دادند. نتیجه¬گیری: به طور کلی نتایج این تحقیق نشان دهنده تاثیر مثبت هر دو نوع ماده اصلاحی نانو و معمولی اکسید آلومینیم و سیلیسیم بر کاهش حجم روان آب، هدررفت خاک و ضریب روان آب می¬باشد و مواد اصلاحی در مقیاس نانو تاثیر بهتری نسبت به شکل معمولی از نظر کاهش حجم روان آب، هدررفت خاک و ضریب روان آب داشتند.

کلمات کلیدی