علف کشها به عنوان مهمترین و پرکاربردترین آفت کش های کشاورزی هستند که سهم عمده ای از تولیدات کشاورزی رایح نیز مرهون مصرف آنها است. با این وجود تبعات زیست محیطی ناشی از کاربرد این گروه از آفت کش ها از قبیل آلودگی محیط زیست، تهدید سلامت انسان و موجودات غیر هدف از مهمترین عوامل تهدید کننده سلامت زیست بومها و بشر به شمار می روند. لذا شناخت رفتار آن ها در محیط می تواند گام مهمی در مدیریت مشکلات مذکور باشد. بطور کلی فرایند های تعیین کننده سرنوشت علف کش ها در محیط را می توان به دو دسته انتقال و تجزیه تقسیم بندی کرد. انتقال فرایندی فیزیکی است که در آن مولکول علف کش بدون تغییر از منطقه کاربرد خارج می شود و شامل جذب توسط ذرات خاک و گیاه، آبشویی، رواناب و تبخیر می شود و تجزیه فرایندی بیوشیمیایی است که در آن ماهیت اصلی مولکول علف کش در اثر فعل و انفعالات بیوشیمیایی تغییر می کند و شامل تجزیه زیستی، هیدرولیز، نوری و اکسایش و احیا می شود. هر چند ممکن است مجموعه این فرایندها در شرایط معین در تلفات کلی علف کش ها سهم چشمگیری داشته باشند، اما در بیشتر موارد بخش عمدة علف کش های مصرف شده، توسط اجزاء معدنی و آلی خاک جذب و از دسترس تجزیه و انتقال دور می شوند. از اینرو ماندگاری علف کش ها در محیط و بویژه خاک از اشکال معمول آلودگی و سرنوشت آنها است که هر چند در افزایش کارایی کنترل علف های هرزی که به صورت متناوب سبز می شوند مفید است. اما خسارت به محصولات زراعی حساسی که در تناوب قرار می گیرند و نیز تأثیر منفی آنها بر ریز جانداران خاک از تبعات این پدیده است. از اینرو درک عوامل و مکانیسم های تعیین کننده پایداری و تجزیه علف کش ها ضمن ارائه راهکارهای مدیریتی، هم در جهت روش کاربرد و هم در جهت سلامت اکوسیستم های زراعی مفید است. در این مقوله ضمن ارزیابی وضعیت و اهمیت مطالعات مربوط به ماندگاری علف کش ها در ایران، به بررسی و معرفی این شاخه از علوم مربوط به علف کش ها، طبقه بندی علف کش ها بر مبنای ماندگاری آنها در محیط، روش های مطالعه (روش های آنالیز دستگاهی، روش های زیست سنجی و مولکولی) و چالش های موجود در این ارتباط پرداخته خواهد شد.

کلمات کلیدی