دانش سازمانی به دلایل مختلفی مانند بازنشستگی و جابجایی مدیران در مسیر فراموشی و محو قرار دارد. مستندسازی قادر است از طریق ثبت، ارزیابی، سازماندهی، نگهداری و انتشار دانش و تجربیات مدیران، از محو دانش جلوگیری کند. پیش‌نیاز مستندسازی، تعیین ویژگی‌ها و سازوکارهای آن است. بر این اساس هدف این پژوهش شناسایی و رتبه‌بندی سازوکارهای مستندسازی در کتابخانه‌های دانشگاهی ایران بود. روش‌شناسی: روش پژوهش پیمایشی-تحلیلی و با توجه به هدف پژوهش، نوع آن کاربردی بود. جامعه آماری این پژوهش مدیران کتابخانه های دانشگاهی ایران بود. اعضای جامعه ۱۷۲ نفر بود که بر اساس جدول اندازه جامعه و نمونه کرجسی و مورگان، ۱۱۶ نفر به صورت طبقه ای تصادفی انتخاب شدند. ۱۰۰ نفر به پرسشنامه پاسخ دادند و میزان پرسشنامه های برگشتی ۲/۸۶ درصد بود. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه الکترونیکی محقق ساخته در قالب طیف لیکرت بر اساس چند پرسشنامه آماده و مرور پیشینه پژوهش استفاده شد. پرسشنامه اولیه برای تعیین روایی محتوایی (صوری) بین متخصصان توزیع شد و پس از انجام دادن اصلاحات لازم و تغییرات پیشنهاد شده توسط متخصصان، نسخه نهایی آن تدوین شد. برای تعیین پایایی پرسشنامه تعداد ۳۰ نسخه توسط جامعه مورد بررسی تکمیل شد که از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ،۸۷.۴۵ به دست آمد. برای توصیف و تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شد. در آمار توصیفی از میانگین و برای بررسی متغیرها از تحلیل عاملی اکتشافی و آزمون فریدمن استفاده گردید. این پژوهش از آن رو که به بررسی دیدگاه‌های مدیران جامعه آماری میپردازد و بر اساس دیدگاه نمونه‌ای از آنها در مورد جامعه قضاوت می کند، پیمایشی است و از این منظر که نتایج پژوهش را می توان در عمل برای مستندسازی دانش در کتابخانه‌ها به کار گرفت و تا حدودی مشکلات آن ها را در این زمینه مرتفع ساخت، پژوهشی کاربردی است. یافته ها: سازوکارهای مستندسازی دانش بر پایه چرخه یکپارچه حیات دانش سازمانی دالکر شناسایی و براساس درجه اهمیت و میانگین‌های کسب شده، رتبه‌بندی شدند. بدین ترتیب، ۱۱ سازوکار ثبت و استخراج، ۹ سازوکار ارزیابی/ انتخاب، ۷ سازوکار کدگذاری، ۸ سازوکار پالایش، ۹ سازوکار اشتراک، ۷ سازوکار دسترسی، ۷ سازوکار فراگیری، ۸ سازوکار به‌کارگیری، ۷ سازوکار ارزیابی و ۶ سازوکار به‌روزرسانی معرفی شدند. مهم‌ترین منابع کسب دانش ضمنی و عینی مشخص شد و با توجه به تحلیل عاملی اکتشافی در سه عامل منابع کسب و ثبت دانش ضمنی مدیران، منابع دانش عینی برای کدگذاری و بازنمون و منابع دانش عینی برای وب‌کاوی و داده‌کاوی نام‌گذاری شدند. بحث و نتیجه‌گیری: مستندسازی دانش در کتابخانه‌های دانشگاهی ایران از الگویی خاص تبعیت نمی‌کند. با توجه به مشکلاتی که کتابخانه‌های دانشگاهی در زمینه مستندسازی دارند، در این پژوهش سازوکارهای لازم برای تسهیل اجرای مستندسازی معرفی شده است. این سازوکارها براساس دیدگاه‌های مدیران این مراکز شناسایی و رتبه‌بندی شده‌ و بر ویژگی‌های اصلی مستندسازی یعنی، استخراج، اعتبارسنجی، اصلاح و انتشار دانش ثبت شده متمرکز است، لذا نتایج آن از قابلیت لازم برای استفاده در محیط‌های کتابخانه‌ای برخوردار است. با توجه به این که در زمینه مستندسازی دانش پژوهش‌های اندکی صورت گرفته است، بر این اساس در اجرای پژوهش کمبود منابع لاتین و فارسی وجود داشت و برخی از پاسخ‌دهندگان در خصوص موضوعات مربوط به متغیرهای پژوهش شناخت محدود داشتند که این موضوع از طریق ارائه تعاریف مربوط به مفاهیم مدیریت دانش در ابتدای پرسشنامه و نیز در پی نوشت آن مرتفع گردید. تشکیل کمیته مستندسازی، انتصاب فردی به‌عنوان کارشناس دانش، تهیه فرم‌های مخصوص ثبت دانش و تدوین شیوه‌نامه مستندسازی از مهم‌ترین پیشنهادهای پژوهش بود.

کلمات کلیدی