چکیده: با پیشرفت و توسعه وب، جستجو برای یافتن تصویر یکی از مهمترین رویکردهای کاربران و در عین حال یکی از عمده¬ترین چالش¬های آنها به شمار می¬رود. هدف پژوهش حاضر بررسی دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد در مورد معیارهای ذهنی و عینی قضاوت ربط در بازیابی تصاویر از موتور کاوش گوگل به منظور ارائه راهکارهایی برای بهبود رویکرد ذخیره و بازیابی در نظام¬های بازیابی تصاویر است. روش¬شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی است که با استفاده از روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش دانشجویان شاغل به تحصیل در دوره¬های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه فردوسی می¬باشد.30 دانشجوی دختر و پسر دوره-های کارشناسی¬ارشد و دکترا از رشته¬های مختلف دانشکده فنی-مهندسی دانشگاه فردوسی مشهد نمونه¬های این پژوهش را تشکیل دادند. داده¬های پژوهش از طریق پرسشنامه دربرگیرنده چهار بخش بود گردآوری شد که بخش اول و دوم پرسشنامه پیش از آغاز جلسه جستجو و بخش سوم و چهارم پرسشنامه پس از پایان جلسه جستجوی تصاویر، در اختیار نمونه¬ها آزمودنی ها قرار گرفت. در این راستا، تجربه و مهارت استفاده از رایانه و محیط وب از یک سو، و عوامل مربوط به ویژگی¬های فردی کاربران از سوی دیگر مورد توجه قرار گرفت و طی آن میزان شناخت کاربران از عناصر اطلاعاتی، قضاوت و گزینش تصاویر در بستر وب و در کنار یکدیگر مشاهده و واکاوی شد. افزون بر آن، معیارهای ذهنی و عینی قضاوت کاربران در ارتباط با تصاویر مورد مطالعه قرار گرفت تا مشخص شود که کاربران با چه معیارهایی درباره مرتبط بودن تصاویر قضاوت نموده و تصمیم به انتخاب آنها می¬گیرند. نتیجه گیری: یافته¬های پژوهش نشان داد که برخی از ویژگی¬های فردی و تجربه و مهارت کاربران بر قضاوت ربط تصاویر تأثیر دارد. درعین حال و به طور کلی، در ارتباط با معیارهای قضاوت ربط، ارتباط با متغیرهای پژوهش تأیید نشد. در مجموع در هر دو مرحله قضاوت ذهنی و عینی، به جز معیار "موضوع"، معیارهای "روزآمدی"، "جاذبه تصویر"، "دسترس پذیری" و " کیفیت اطلاعات" به منزله مهم¬ترین معیارهای قضاوت دانشجویان مربوطه درباره ربط تصاویر بازیابی شده در موتور کاوش گوگل شناسایی شد. افزون بر معیارهای گفته شده، مشاهده شد که کاربران به مقوله "اثر¬گذاری اطلاعات" با تاکید بر معیارهایی مانند "جالب بودن" و "لذت بخش بودن" توجه کردند و میانگین متوسط به بالای این معیارها نشان از میزان اهمیت آنها دارد. یافته¬ها همچنین بیانگر آن بود کاربران اهمیت کمتری به پدیدآورنده(های) تصویر به عنوان یک معیار ویژه در محیط وب می¬دهند و این معیارها جزو اولویت¬های اصلی آنها در گزینش اطلاعات محسوب نمی¬شود. به طور کلی، می¬توان گفت، قضاوت خود کاربر براساس نیازها، احساسات و موقعیتی که در آن قرار می¬گیرد بسیار مهم است. توصیه می¬شود پژوهش¬های بیشتری در این زمینه انجام گیرد تا با به دست آوردن یافته¬های جدید بتوان به طراحی اصولی¬تر و مناسب¬تر موتورهای جستجوی تصاویر که با رفتارها و ویژگی¬های کاربران همخوانی داشته باشد، کمک کرد.

کلمات کلیدی