پونه (Mentha longifolia syn. Mentha sylvestris) یکی از گیاهان دارویی و معطر ارزشمند متعلق به خانواده نعناعیان می¬باشد. به‌منظور بررسی تنوع پونه¬های جنوب غربی ایران، 35 اکوتیپ از شش استان لرستان، اصفهان، فارس، خوزستان، کهگیلویه¬ و بویراحمد و چهار¬محال ¬و ¬بختیاری مورد مطالعه قرار گرفت. برای بررسی صفات مورفولوژیکی در زمان گلدهی از هر رویشگاه، 10 نمونه گیاهی کامل انتخاب و 17 صفت کمی و کیفی شامل طول گیاه، تعداد شاخه فرعی، طول شاخه جانبی، تعداد شاخه گل¬دهنده، تعداد شاخه بدون گل، تعداد گل‌آذین در گیاه، طول گل‌آذین، قطر شاخه اصلی، تعداد گره، طول و عرض برگ، تعداد برگ در گیاه، بازده اسانس، رنگ گل‌آذین، وضعیت شاخه گل دهنده، حالت قرارگیری گیاه و زمان گلدهی برای هر اکوتیپ بررسی شد. نتایج نشان داد که تنوع زیادی در بین اکوتیپ¬ها وجود دارد. تجزیه خوشه¬ای اکوتیپ¬های مورد مطالعه را به چهار گروه مجزا تقسیم کرد. همچنین تجزیه به مؤلفه‌ها صفات مؤثر را در چهار گروه مؤلفه‌ای قرارداد که درمجموع 5/81 درصد از واریانس کل را توجیه نمودند. صفات تعداد شاخه فرعی، تعداد شاخه گل¬دهنده، تعداد گره و تعداد برگ در بوته در مؤلفه اول قرار گرفتند. طول گیاه با صفات قطر شاخه اصلی و تعداد گره همبستگی مثبتی داشت، بنابراین از آن¬ها می¬توان در برنامه-های به¬نژادی به منظور افزایش عملکرد بهره جست. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد دو اکوتیپ 6 و 13 (لرستان و فارس) به دلیل داشتن صفات مطلوب و درنهایت میزان اسانس فراوان، دارای پتانسیل خوبی جهت اهلی-سازی این گونه می¬باشند.

کلمات کلیدی