کانی سازی مس زاوه در جنوب شرقی تربت حیدریه، در استان خراسان رضوی، و در پهنه فلززایی خواف- کاشمر- بردسکن قرار دارد. زمین شناسی منطقه شامل سنگهای رسوبی ژوراسیک و کرتاسه و واحدهای آتشفشانی آندزیتی تا ریوداسیتی ائوسن است. کانی سازی کنترل ساختاری داشته و به شکل رگه-رگچه ای با امتداد شرقی- غربی در واحد کنگلومرای سیلیسی ژوراسیک تشکیل شده است. کانی های اولیه شامل کالکوپیریت، پیریت و آرسنوپیریت و کانی های ثانویه شامل مالاکیت، آزوریت، کالکوزیت، بورنیت، کوولیت، سولفات های مس، واد (هیدروکسید منگنز)، هماتیت، گوتیت، ژاروسیت، لیمونیت و به میزان کمتر کریزوکلا است. مهمترین کانی باطله همراه با کانی سازی، کانی کوارتز می باشد. کانی های اولیه اغلب با بافت رگچه ای و پراکنده دیده می شوند و کانی های ثانویه عمدتا دارای بافت رگه -رگچه ای و جانشینی ثانویه هستند. آلتراسیون غالب همراه با کانی سازی رگه ای، سیلیسی شدن است. کانی سازی دارای بی هنجاری مس (حداکثر 1/2 درصد)، آرسنیک (بیش از 1 درصد)، آنتیموان (حدود 105 گرم در تن)، سرب (4371 گرم در تن) و روی (حداکثر 1/1 درصد) می باشد. برمبنای مطالعه سیالات درگیر دوفازی (LV) در کانی کوارتز، حداقل دمای تشکیل کانی سازی بین 310 تا 387 درجه سانتی گراد می باشد و از محلولی محتوی نمکهای CaCl2 و NaCl با درجه شوری بین 1/8 تا 8/15 درصد به شکل گرفته است. دو سیال هم دما اما با شوری متفاوت در تشکیل کانی سازی نقش داشته اند. محلول کانه دار با شوری بین 14 تا 16 درصد که خود حاصل مخلوط شدگی آب ماگمایی و آب جوی بوده، با سیال دیگری که دارای همین محدوده دمایی اما شوری بسیار کمتر است (بین 8 تا 9 درصد وزنی) مخلوط گردیده است. این کاهش دما می تواند مهمترین عامل ته نشست سولفیدها باشد. سنگ میزبان، کنترل ساختاری کانی سازی، نوع آلتراسیون و گسترش آن، دمای متوسط و شوری کم محلول کانه دار و کانی شناسی ساده منطقه زاوه مشابه کانسارهای رگه ای هیدروترمال است.

کلمات کلیدی