مدل‌های رقومی ارتفاع (DEMs) که حاصل جمع‌آوری داده‌های ارتفاعی به روش‌های سنجش از دور است، طیّ دهه‌های اخیر کاربرد وسیعی در ژئومورفولوژی و سایر علوم زمین داشته و به کمک الگوریتم‌های رایانه¬ای همچنان رو به توسعه هستند (نداف،1390). مدل های رقومی ارتفاع باعث شناخت بیشتر از الگوهای رودخانه‎ای شده است. اصطلاح مورفوتکتونیکی بیان کننده ارتباط بین ژئومورفولوژی و تکتونیک بوده و در بسیاری از موارد مورفوتکتونیک، برابر تکتونیک ژئومورفولوژی در نظر گرفته می شود. رودخانه ها نسبت به حرکات تکتونیکی حساس هستند و رابطه نزدیکی بین لندفرم های رودخانه ای و حرکات تکتونیکی وجود دارد. از این رو شاخص های ژئومورفیک به عنوان ابزاری برای مشخص کردن ساختارهای فعال این حرکات به کار می روند. شاخص های ژئومورفیکی در ارزیابی فعالیت های تکتونیکی ابزاری مفید و قابل اطمینان هستند زیرا از روی آنها می توان نواحی ای را که در گذشته فعالیت های سریع و یا حتی کند تکتونیکی را پشت سر گذاشته اند، به راحتی شناسایی نمود (رامیز هررا : 1998). با شناسایی اثر فعالیت های تکتونیکی بر روی سیستم های رودخانه ای به ارزش رودخانه ها در مطالعة فعالیت های تکتونیکی پی برده شده است؛ بنابراین برای درک بهتر از میزان فعالیت تکتونیکی منطقه می توان ژئومورفولوژی رودخانه و تکتونیک را با هم ادغام نمود(Keller & Pinter, 2002). در واقع شاخص های ژئومورفیک به عنوان یکی از ابزار های اساسی برای پی بردن به وضعیت و میزان تاثیر فعالیت های تکتونیکی در سطح زمین می باشند.در میان شاخص های ژئومورفومتریک، شاخص گرادیان طولی جریان (SL) برای توصیف سیستم های رودخانه ای در ارتباط با حرکات تکتونیکی مورد استفاده قرار گرفته است. شاخص گرادیان طولی آبراهه SL توسط هک (1973) در مطالعه نقش مقاومت سنگ در آبراهه های کوهستان های آپالاشی جنوب شرق ایالات متحدهآمریکا تعریف شد .(Hamdouni, 2008) استفاده رایج از شاخص SL برای ارزیابی اثر مقاومت سنگ شناسی بر روی تکامل چشم انداز یا برای ارزیابی تجدید جوانی چشم انداز بواسطه پایین رفتن سطح اساس یا بالا آمدگی سطح می باشد(Troiani & Della Seta, 2008). هدف از این مقاله استخراج شاخص گرادیان طولی آبراهه و منحنی هیپسومتری مبتنی بر DEM به منظور بررسی وضعیت فعالیت تکتونیکی در منطقه مورد مطالعه می باشد.

کلمات کلیدی