دمای محیط ریشه در فرآیندهای تبخیر¬وتعرق و رشد و توسعه گیاه، نقش بسزایی دارد. در سالهای اخیر پدیده کم آبی موجب اتخاذ روش آبیاری تناوبی در شبکه آبیاری سپیدرود گردیده است. در تناوب¬ها، عمقهای غرقابی متفاوت مشاهده می¬شوند که خود دمای محیط ریشه (خاک و آب) را تغییر می¬دهد. هدف این تحقیق، بررسی اثر ارتفاع سطح آب بر دمای خاک ¬و آب شالیزار است. طرح بلوکهای کامل تصادفی با استفاده از 15مینی¬لایسیمتر شالیزاری برای 5 تیمار سطح ثابت ارتفاع آب، شامل 5، 5/2، 0، 5- و 10- سانتی¬متر از سطح خاک و در سه تکرار اعمال گردید. در هر لایسمتر 6 بوته برنج (رقم هاشمی) نشا و از انتهای پنجه¬زنی (شروع آبیاری تناوبی) تا پایان دوره آبیاری، روزانه در صبح و عصر دمای خاک (در اعماق 5- و 10- از سطح) و دمای آب اندازه¬گیری گردید. نتایج نشان¬داد که دمای خاک در عمق 5 سانتی¬متر با اختلاف معنی¬داری بیشتر از عمق 10 سانتی¬متری بوده¬است. اختلاف در اندازه¬گیری¬های صبح کمتر و در عصر بیشتر است و سه روند تغییرات تقریبی کاهش، افزایش و مجددا کاهش دما نسبت به عمق غرقاب قابل مشاهده است. در تیمارهای صفر و منفی (غیر¬غرقابی) در صبح دمای آب از دمای خاک در همان عمق کمتر است در حالی¬که در عصر دمای آب از دماهای خاک در عمق مشابه بیشتر است. در مقیاس روزانه نیز دمای آب از خاک همان عمق بیشتر است و این مساله بیانگر این است که با کاهش عمق آب در خاک محیط خاک سردتر می¬گردد. وجود لایه نازکی از آب بر روی سطح خاک بر خنک¬تر شدن محیط آب¬وخاک موثر است اما با رسیدن آب به سطح خاک (ارتفاع صفر) محیط به شدت گرم¬تر میشود و کاهش غرقاب تا عمق 10- سانتی¬متر بطور موثری در خنک شدن محیط موثر است، اختلاف این دو حالت به طور متوسط به 5/1 درجه می رسد.

کلمات کلیدی