مقدمه - بیماری بورس عفونی طیور یا گامبورو در جوجه های گوشتی موجب سرکوب سیستم ایمنی در سنین پایین و خسارات زیادی همچون افزایش تلفات، کاهش رشد به ویژه در سنین3 تا 6 هفتگی جوجه های گوشتی می شود. این مطالعه با هدف ارزیابی مقایسه ای پاسخ ایمنی واکسن های موجود بازار ایران و بررسی مدل دینامیک سرولوژی بیماری گامبورو طراحی و اجرا گردید. روش کار - واکسن های مورد مطالعه شامل: سویه های اینترمدیت گامبورو رازی، گامبو ال سوا ، گامبوکال وترینا و D78 اینتروت بودند. پس از تعیین تیتر مادری و محاسبه زمان واکسیناسیون، این واکسن ها به ترتیب در سالن های یک تا چهار مزرعه ای گوشتی، با ظرفیت 32000 قطعه جوجه در روز 18 و 22 به شکل آشامیدنی استفاده گردیدند. در سنین 28، 35و 42روزگی نیز از 25 جوجه در هر سالن خونگیری و سپس تست الایزا انجام شد. مشاهدات بالینی، آزمایشات ملکولی و پارامترهای عملکردی نیز ثبت گردید. نتایج - هیچ واکنشی پس از واکسیناسیون در سالن ها مشاهده نگردید. تیترهای گامبورو 4هفتگی سالن های رازی، سوا، وترینا و اینتروت به ترتیب 394±1314، 538±1259، 471±1471 و 435±1494 بود که هیچ تفاوت معناداری در مقایسه با واکسن رازی مشاهده نگردید. هفته پنجم میانگین تیترها به ترتیب 802±3927، 834±4716، 1192±4629 و1351±4903 بود و به طور معنادار تیتر حاصل از واکسن های سوا(p=0.009) و اینتروت (p=0.013) بیشتر از رازی بود. در 42 روزگی تیتر سالن ها به ترتیب 1434±4808، 1109±5125، 1627±5587 و1782±4900 بود و علی رغم اختلافات موردی، در انتهای دوره هیچ تفاوت معناداری مشاهده نگردید. نتایج آزمایشات ملکولی، مشاهدات بالینی و عملکرد بهینه گله ها نیز موید عدم هر گونه مواجهه با بیماری گامبورو بود. بحث و نتیجه گیری - بر اساس نتایح این پژوهش تفاوتی بین هیچ یک از واکسن های مصرفی رازی، سوا، وترینا و اینتروت مشاهده نگردید. از دلایل اثربخشی بهینه واکسن های مورد استفاده می تواند تعیین زمان واکسیناسیون با روش الایزا و به تاخیر انداختن زمان اولین واکسن یعنی سن 18 روزگی باشد.

کلمات کلیدی