مرزها از جمله پدیده های فضایی- جغرافیایی هستند که از اهمیت و جایگاه برجسته ای در مطالعات جغرافیایی برخوردار هستند. این پدیده ها اگر چه به صورت مصنوعی از سوی بازیگران سیاسی در فضاهای جغرافیایی ترسیم می شوند ولی اثرگذاری گسترده ای بر روی پدیده های جغرافیایی به ویژه زمانی که مرزها با پدیده های ژئومورفولوژی نظیر کوه ها، دره ها، رودها، دریاچه ها و غیره انطباق پیدا می کنند، دارند. از آنجا که مرزهای ترسیم شده از سوی حکومت ها محدوده مالکیت، صلاحیت و حاکمیت در فضاهای جغرافیایی را مشخص می کنند، حکومت ها برای محافظ از آنها و کنترل و مدیریت فضاهای جغرافیایی تحت حاکمیت خود و افزایش بهره وری و سود از فضاهای مرزی به نفع کشور خود، تلاش های گسترده ای نظیر احداث موانعی مانند جاده کشی در طول خط مرزی، خندق، دیوار، سد سازی در طول دره، تغییر مسیر آبریز رودخانه ها، تقسیم رودخانه به دو بخش و غیره را در پیش می گیرند. این رویکرد یکجانبه حکومت ها به مناطق مرزی و پدیده های ژئومورفولوژیک موجود در این فضاهای جغرافیایی به صورت های مختلف زمینه ساز ایجاد و توسعه مخاطرات محیطی متعددی در این فضاهای جغرافیایی بوده است و با توجه به افزایش نیاز کشورها به منابع آب و غیره توجه به بهره برداری از این فضاهای به صورت یکجانبه نیز تا حد قابل توجهی افزایش پیدا کرده و قاعدتاً مخاطرات محیطی ناشی از ان را نیز افزایش خواهد داد. اگر چه خود احداث خطوط مرزی در فضاهای جغرافیایی منطبق با پدیده های ژئومورفولوژیک و ایجاد گسست در فضاهای جغرافیایی زمینه ساز مخاطرات محیطی گسترده ای است اما مراحل بعد از آن نیز یعنی کنترل و نگهداری از مرزها و نگرش یکجانبه جهت بهره برداری از مناطق مرزی بر افزایش این مخاطرات محیطی تا حد قابل توجهی افزوده است. بر این مبنا، مقاله حاضر با هدف شناخت کلی مخاطرات محیطی ناشی از تطبیق خطوط مرزی با پدیده های ژئومورفولوژی به انجام رسیده است.

کلمات کلیدی