سرزمین ایلام واقع در جنوب غربی ایران کانون یکی از کهنترین تمدنهای ایران باستان محسوب میشود. حدود جغرافیایی ایلام افزون بر خوزستان شامل زاگرس جنوبی، بوشهر، قسمتی از فارس و همچنین کرمان میشده است. همجواری قلمروی دولت ایلام نو با پادشاهی آشوریان و اتخاذ سیاست حمایت از بابل، موجب نزاع و درگیری مداوم ایلام با آشور در این دوره شد. سرانجام به دلیل تداوم سیاست خصمانه میان این دو دولت و نیز ادامه حملات آشوریان علیه سرزمین ایلام، دولت مرکزی آن در قرن هفتم پ.م سقوط کرد. هر چند در طی این تهاجمات بخش¬های مهمی از سرزمین¬های غربی کشور و از جمله شوش ویران شد، اما به نظر می¬رسد سرزمینهای شرقی ایلام توانست تا حدودی به حیات فرهنگی و اقتصادی خود ادامه دهند و نقش مهمی در انتقال فرهنگ ایلام نو به دربار هخامنشی بازی کنند. در این پژوهش سعی شده است با تکیه به شیوه پژوهشهای تاریخی و استفاده از منابع میانرودانی، ایلامی، الواح گلی تخت جمشید و همچنین کتیبهها و نقوش برجسته هخامنشی به این پرسش پاسخ دهد که چه مکانهای کانون انتقال فرهنگ ایلام نو به پارس در پیش از تشکیل شاهنشاهی هخامنشی بوده است و پاسخ آن بر این فرضیه استوار است که به رغم فروپاشی حکومت مرکزی ایلام در اواخر قرن هفتم پ.م، حکومتهای محلی در نواحی مختلف به ویژه در سرزمینهای شرقی ایلام مانند ناحیه اَرجان و ایذه کماکان توانستند به بقای خود ادامه دهند و پس از آن نیز نقش مهمی در انتقال فرهنگ و سنن ایلامی نو به دوره هخامنشیان ایفا کنند.

کلمات کلیدی