به منظور ارزیابی اثر کشت مخلوط ارزن معمولی و لوبیا چشم بلبلی و استفاده از کود زیستی برکارآیی مصرف آب و نیتروژن، آزمایشی طی سال 1393 در نجف آباد اصفهان به صورت کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. دو سطح کود زیستی فسفاته بارور 2 به عنوان عامل کرت اصلی و شش ترکیب کاشت شامل: کشت خالص ارزن معمولی، کشت خالص لوبیا چشم بلبلی و نسبت های مخلوط سری های افزایشی شامل: 100 % ارزن+ 25 % لوبیا چشم بلبلی، 100 % ارزن+ 50 % لوبیا چشم بلبلی، 100 % ارزن+ 75 % لوبیا چشم بلبلی و 100 % ارزن+ 100 % لوبیا چشم بلبلی، به عنوان عامل کرت فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که اثر کود زیستی بر کارآیی مصرف آب، کارآیی های نیتروژن شامل: کارآیی جذب، کارآیی فیزیولوژیک و کارآیی مصرف نیتروژن معنی دار بود. نسبت های کاشت نیز اثر معنی داری بر کارآیی مصرف آب و شاخص های کارآیی % 0 کیلوگرم دانه بر متر مکعب آب) به ترتیب برای ارزن در تیمار 100 / 0 و 784 /473 ،0/ نیتروژن داشتند، به طوری که بیشترین کارآیی مصرف آب ( 704 ارزن + 25 % لوبیا چشم بلبلی، برای لوبیا چشم بلبلی در کشت خالص و برای مجموع دو گونه در تیمار 100 % ارزن+ 25 % لوبیا چشم بلبلی حاصل شد. 66 کیلوگرم دانه به ازای هر / 37 و 8 ،55/ 120 درصد)، کارآیی فیزیولوژیک نیتروژن ( 3 / 101 و 2 /7 ،77/ همچنین بیشترین کارآیی جذب نیتروژن ( 7 48 کیلوگرم دانه به ازای هر کیلوگرم نیتروژن خاک) به ترتیب برای ارزن در / 37 و 1 /7 ،43/ کیلوگرم نیتروژن زیست توده) و کارآیی مصرف نیتروژن ( 2 تیمار 100 % ارزن+ 25 % لوبیا چشم بلبلی، برای لوبیا در کشت خالص آن و برای مجموع دو گونه نیز در تیمار 100 % ارزن + 25 % لوبیا چشم بلبلی به دست آمد. لذا چنین استنباط می شود که مدیریت مبتنی بر درک صحیح از اصول و مبانی اکولوژیکی سیستم های کشت مخلوط و استفاده از کودهای زیستی می تواند رهیافتی جهت بهره وری و استفاده بهینه از منابع (آب و نیتروژن) به منظور تولید مطلوب، کاهش هزینه ها و وابستگی به منابع گران قیمت، کاهش آلودگی ها و فشارهای زیست محیطی در سامانه های کشاورزی پایدار باشد.

کلمات کلیدی