تاکنون شش ویروئید شامل ویروئید اگزوکورتیس مرکبات (Citrus exocortis viroid, CEVd)ازجنس Pospiviroid، ویروئید کوتولگی رازک (Hop stunt viroid, HSVd) از جنس Hostuviroid ، ویروئید ترک خوردگی پوست مرکبات (Citrus bark cracking viroid, CBCVd) از جنس Cocadviroid، ویروئید تاخوردگی برگ مرکبات (Citrus bent leaf viroid, CBLVd)، ویروئید کوتولگی مرکبات(Citrus dwarfing viroid, CDVd) و ویروئید پنج مرکبات (Citrus viroid V, CVdV) ازجنس Apscaviroid در گونه¬های مرکبات شناسایی شده¬اند. این ویروئید¬ها به طور طبیعی در مرکبات بصورت آلودگی مخلوط دیده می-شوند. بجز CEVd و HSVd که دارای دامنه میزبانی وسیعی هستند، سایر ویروئید¬های مرکبات محدود به گونه های Citrus هستند. به منظور مطالعه برهمکنش ویروئید با گیاه میزبان همسانه عفونت¬زا از ویروئید¬های مرکبات ساخته و آزمون بیماری¬زایی انجام شد. استخراج اسید نوکلئیک از نهال پرتقال خونی مورو (Moro blood orange) به روش SDS-استات پتاسیم انجام شد. در واکنش زنجیره¬ای پلی¬مراز با نسخه¬برداری معکوس (RT-PCR) با استفاده از آغازگرهای اختصاصی هر ویروئید طول کامل ژنوم ویروئید¬های CEVd، HSVd، CBCVd، CDVd و CBLVd همانند سازی شد و ویروئید پنج مرکبات از اسپانیا دریافت گردید. محصول PCR در حاملpTZ57R/T الحاق و در سویه XL Gold باکتری Escherichia coli همسانه¬سازی و توالی یابی شد. با استفاده از آنزیم¬های برشی، ژنوم کامل ویروئیدها از ناقل pTZ57R خارج شده و در حامل دوتایی pBin62SK تحت کنترل پیشبر s35 ویروس موزائیک گل‌کلم (CaMV) الحاق شدند. سازه های نوترکیب ساخته‌شده به روش ذوب و یخ به سلول¬های باکتری Agrobacterium tumifesiance سویه C5850 وGV1301 انتقال داده شدند. آزمون بیماری¬زایی به روش Agroinoculation در گیاهان گوجه‌فرنگی (Solanum lycopersicum) و نارنج سه برگ (Poncirus trifoliata) انجام شد. سه هفته بعد از مایه زنی طول کامل ژنوم هر ویروئید از اسید نوکلئیک استخراج شده از برگ¬های جدید گیاهان مایه زنی شده با آزمونRT-PCR با استفاده از آغازگرهای اختصاصی هر ویروئید همانند سازی و تعیین ترادف شد. پس از گذشت شش هفته علائم ریزبرگی، پیسک و روخمشی توسط ویروئید¬های CVdV و CBCVd، علایم پیسک توسط ویروئید CDVd و علایم روخمشی و بدشکلی پیچیدگی توسط ویروئیدهای CEVd، HSVd و CBLVd در برگ¬های جوان گوجه فرنگی ظاهر شدند لیکن در روی پونسیروس علائمی مشاهده نشد. ردیابی ویروئید در برگهای جدید گیاهان مایه زنی شده بیانگر عفونت‌زایی سازه ساخته شده در گیاهان گوجه فرنگی و پونسیروس است. همسانه عفونت زای CEVd و HSVd پیش¬تر ساخته شده است ولی این اولین گزارش از ساخت همسانه عفونت زای ویروئیدهای CBCVd، CDVd، CBLVd وCVdV است. سازه عفونت زای ساخته شده می تواند در مطالعه بیولوژی و برهمکنش ویروئیدهای مرکبات با یکدیگر یا با میزبان مورد استفاده قرار گیرد.

کلمات کلیدی