در این جستار برآنیم تا کارکرد دو فعل «شدن»و «رفتن» را در گویش-های خراسان بررسی‌کنیم. بدین منظور بیست و دو گویش از خراسان‌های رضوی، جنوبی و شمالی در این‌ پژوهش بررسی و چهار کارکرد این افعال شامل فعل حرکتی اصلی، فعل اسنادی، فعل کمکی و فعل غیرشخصی مورد تحلیل قرارگرفته‌اند. با توجه به کارکرد این افعال گویش‌های خراسان به سه دسته تقسیم شده‌اند و در برخی کارکردها برای برخی دسته‌ها زیردسته‌هایی هم ارائه‌شده‌است. همچنین برای روشن‌تر شدن وضعیت این افعال در دوره جدید، شواهدی از دیگر گویش‌های ایرانی و گونه‌هایی از دیگر زبان‌های ایرانی چون کردی و بلوچی ارائه‌شده‌است. با توجه به سیر تاریخی این افعال از دوره باستان تاکنون، نتایج این پژوهش بیانگر تغییراتی است که در کارکرد این افعال در برخی گویش‌های خراسان اتفاق افتاده؛ به گونه‌ای که آنها را نه تنها از زبان‌های ایرانی باستان و میانه، بلکه از فارسی امروز نیز متمایز ساخته است. برای مثال کارکرد فعل «رفتن» که به عنوان فعل حرکتی در دوره میانه وارد زبان فارسی شده، به‌گونه‌ای در گویش‌هایی چون مشهدی، کاشمری، ادکانی و دلبری تعمیم داده شده که فعل «رفتن» جای «شدن» را هم به عنوان فعل اسنادی و کمکی، حتی در گویشی چون ادکانی به عنوان فعل غیرشخصی که اصولاً کارکردی نو حتی برای فارسی نو محسوب‌می-شود، گرفته‌است. نتایج این پژوهش در شناخت بیشتر تحولات گویش‌های خراسان و زبان فارسی می‌تواند راهگشا باشد

کلمات کلیدی