یکی از آرمان ‌های مشترک بین جوامع در تمامی دوران‌ ها، رشد و توسعه اقتصادی بوده است. لذا توجه به عواملی که منجر به بهبود این هدف می شود از اهمیت بسیاری برخوردار است. از جمله بخش‌ هایی که نقش بسزایی در رشد و توسعه اقتصادی کشور ها ایفا می ‌کند می‌ توان به صنعت بیمه اشاره نمود که به عنوان بخش مالی ارائه دهنده خدمات مربوط به مدیریت ریسک، یکی از موضوعات مهم در زمینه اثرگذاری بخش مالی بر رشد اقتصادی است. بیمه از طریق انتقال و ادغام ریسک، منجر به بهبود ثبات مالی برای هر دو گروه بنگاه‌ های اقتصادی و خانوارها می‌ گردد. شرکت ‌ها می‌ توانند زیان ‌های بزرگ، بی‌ قاعده و نامعلوم را در قبال پرداخت هزینه ‌های محقق شده برای حق بیمه معاوضه کنند. همچنین این هزینه‌ ها می ‌تواند در قیمت ‌گذاری محصول شرکت لحاظ گردد. اشخاص نیز می‌ توانند زیان‌ های مالی تصادفی خود را در طول زمان و در میان افراد دیگر پراکنده کنند. این امر منجر می‌ شود که امنیت اقتصادی خانوار ها افزایش یابد و همچنین درآمد خانوار ها در برابر حوادث مخاطره ‌آمیز پیش ‌بینی نشده، دارای یک ثبات نسبی باشد. در واقع، خانواده ها هنگامی که منبع اصلی درآمد شان در اثر خطراتی از قبیل مرگ زودرس، بیکاری یا فرا رسیدن ایام پیری و بازنشستگی سرپرست یا نان آور خانوار از بین می رود در صورتی که منابع دیگری برای جایگزینی نداشته باشند از نظر معیشتی در تنگنا قرار می گیرند. در چنین شرایطی بیمه، ابزاری است که می تواند حداقل تامین را برای خانواده ها ایجاد کند. با توجه به اهمیت بهبود و توسعه صنعت بیمه، یکی از شیوه‌ هایی که می ‌تواند منجر به رشد و توسعه این صنعت ‌گردد رتبه ‌بندی شرکت‌ های بیمه است زیرا رتبه ‌بندی منجر به شفاف‌ سازی، افزایش کارایی و رقابت غیر قیمتی در بازار منجر می ‌شود. به طور ساده، با رتبه بندی، موقعیت و وضعیت فعلی و آتی شرکت بیمه از ابعاد مختلف، به ویژه از ابعاد مالی روشن می‌ شود. لذا نتایج ارزیابی‌ ها، به شفافیت بیشتر و حتی افزایش رقابت در بازار می انجامد. در نتیجه، مؤسسات بیمه به احتمال زیاد برای ارتقای رتبه خود، از طریق ارائه خدمات با کیفیت بالاتر و با قیمت پایین ‌تر خواهند کوشید؛ زیرا رتبه بالاتر منجر به جلب مشتری بیشتر خواهد شد. همچنین، با توجه به روند خصوصی‌ سازی ( واگذاری سهام سه شرکت بیمه آسیا، البرز و دانا به بخش خصوصی در راستای اجرای سیاست ‌های اصل 44 قانون اساسی ) و لزوم اصلاح ساختار نظارتی از نظام تعرفه‌ ای به نظام مالی، موضوع ارزیابی عملکرد و رتبه ‌بندی شرکت ‌های بیمه به یکی از مهم‌‌ترین دغدغه‌ های برنامه‌ ریزان و سیاست ‌گذاران امر تبدیل شده است. بنابراین نتایج حاصل از ارزیابی عملکرد این صنعت می ‌تواند در رفع دغدغه برنامه‌ ریزان و همچنین با توجه به امکان دادوستد سهام شرکت ‌های بیمه در بورس اوراق بهادار، در رفع دغدغه سهام ‌داران جدید بسیار مؤثر خواهد بود. با محور قرار دادن این هدف، پژوهش حاضر به رتبه ‌بندی شرکت ‌های بیمه استان خراسان شمالی در سال‌های 1391 و 1392 بر اساس شاخص‌ های حق بیمه دریافتی، تعداد بیمه نامه، تعداد و نسبت خسارت به روش Topsis می‌ پردازد. جامعه آماری پژوهش حاضر 13 شرکت بیمه استان خراسان شمالی شامل شرکت ‌های بیمه ایران، آسیا، البرز، دانا، پاسارگاد، پارسیان، سینا، دی، کارآفرین، ما، معلم، میهن و نوین است. آمار مورد نیاز از شرکت ‌های بیمه مذکور تهیه شده است. جهت رتبه ‌بندی، ابتدا وزن شاخص‌ های حق بیمه دریافتی، تعداد بیمه ‌نامه، تعداد خسارت و نسبت خسارت محاسبه شد. نتایج حاصل از تکمیل پرسشنامه‌ های تدوین شده - بر اساس روش AHP – توسط کارشناسان و مدیران شرکت‌ های بیمه استان نشان می‌ دهد شاخص نسبت خسارت و حق بیمه دریافتی به ترتیب با 385/0و 325/0 درصد بیشترین و شاخص تعداد خسارت با 058/0 درصد کم‌ ترین درجه اهمیّت را در بین 5 شاخص عملکردی شرکت ‌های بیمه دارد. نتایج بررسی نشان می ‌دهد در سال 1392 بیمه ایران به عنوان تنها شرکت بیمه دولتی کشور رتبه نخست را بین شرکت ‌های بیمه در مدل رتبه‌ بندی چند معیاره دارا بوده است. این شرکت بیمه در سال 1391 نیز رتبه نخست را در بین شرکت ‌های بیمه استان به خود اختصاص داده است. شرکت‌های بیمه پاسارگاد و آسیا با بهبود شاخص نزدیکی نسبی خود ( که با افزایش حق بیمه دریافتی به عنوان شاخص مثبت و کاهش تعداد بیمه نامه‌ ها، تعداد و نسبت خسارت به عنوان شاخص ‌های منفی حادث می ‌گردد ) در سال 1392 نسبت به سال 1391 به ترتیب رتبه‌ های دوّم و سوّم را به خود اختصاص داده‌ اند. از سوی دیگر، کاهش قابل توجه مبلغ حق بیمه و افزایش چشم گیر شاخص نسبت خسارت شرکت یبمه دی در سال 1392 نسبت به سال 1391 موجب شده تا این شرکت پایین ‌ترین رتبه را در بین 13 شرکت بیمه مورد بررسی در سال 1392 به خود اختصاص دهد.

کلمات کلیدی