به¬منظور بررسی روند تغییرات نیتروژن معدنی در خاک و چگونگی تأثیرپذیری آن از میزان رطوبت خاک و کیفیت بقایای گیاهی اضافه شده، تحقیقی در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح اسپلیت پلات در زمان بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار به اجراء درآمد. بقایای گیاهی شامل گندم (Triticum aestivum L.)، کلزا (Brassica napus L.)، ذرت (Zea mays L.)، سویا (Glycin max L.) و پنبه (Gossypium hirsutum L.) بود و از خاک بدون بقایا نیز به عنوان شاهد استفاده شد. رطوبت خاک شامل سه سطح۳۰، ۶۰ و ۱۰۰ درصد ظرفیت زراعی بود. در این مطالعه از روش کیسه لاشبرگ استفاده شد و نمونه‌برداری در طی زمان با فواصل ۱۰، ۲۰، ۵۰، ۹۰، ۱۴۰، ۱۹۰، ۲۴۰، ۲۹۰، ۳۴۰ و ۳۹۰ روز پس از شروع آزمایش صورت گرفت. نتایج نشان داد که کیفیت بقایا تأثیر به¬سزایی بر میزان نیتروژن معدنی خاک داشت و افزودن بقایای گیاهی سبب غیرمتحرک شدن آن شد. همچنین نیتروژن معدنی در خاک دارای بقایای گیاهی در ابتدای آزمایش (۵۰-۱۰ روز اول بسته به نوع بقایا) کاهش و سپس افزایش یافت. میزان غیرمتحرک شدن نیتروژن در خاک دارای بقایای گندم و پنبه (با نسبت کربن به نیتروژن بالاتر) بیش از بقایای سایر گیاهان بود. در هیچ یک از خاک‌های دارای بقایای گیاهی، معدنی شدن خالص نیتروژن مشاهده نگردید و بالاترین میزان نیتروژن معدنی مربوط به خاک شاهد بدون بقایا بود. رطوبت خاک نیز به عنوان یکی از عوامل مهم تعیین¬کننده میزان تجزیه بقایا و فعالیت زیست¬توده میکروبی، معدنی شدن نیتروژن را تحت تأثیر قرار داد، به نحوی¬که با افزایش رطوبت خاک میزان نیتروژن معدنی نیز افزایش نشان داد.

کلمات کلیدی