ناصرالدین شاه قاجار در طول سلطنت خود سه بار به اروپا سفر کرد ) 1290 ه.ق./ 1872 م. - 1295 ه.ق./ 1878 م. - 1306 ه.ق./ 1888 م.(؛ و تا حد بسیاری تحت تأثیر اروپا قرار گرفت و دچار نوعی از خودباختگی فرهنگی گردید. پرسش مطرح این است که مشاهدات او از غرب چه تأثیری بر هنر این دوره نهاد؟ ناصرالدین شاه پس از بازگشت، تقلید از سب کهای هنری غرب را به ویژه در دو حوزه: موسیقی و نمایش در دستور کار خود قرار داد. این درحالی بود که دربار دارای گونه های مختلف هنری بود. در اندک زمانی اکثر این گرو هها از سویی بنابر خواست شاه به تقلید از الگوهای غربی روی آوردند و یا از دربار رانده و صرفاً به اجرا در میان مردم عوام پرداختند و جانشین آنان دسته موز کی دارالفنون به سرپرستی مسیو لومر و گروه نمایشی دارالفنون به رهبری مزی نالدوله گردید؛ هرچند فعالیت گروه اخیر نیز با قبض و بس طهایی همراه بود. پژوهش حاضر با روش توصیفی_ تحلیلی به بررسی روند سفرهای ناصرالدین شاه به غرب و تأثیر آن بر هنر ایران ب هویژه در دو عرصه موسیقی و نمایش پرداخته و سیر انتقالی و تأثیرات آن را در این دو هنر موردمداقه و تحلیل قرار م یدهد. یافت هها بر این نکته دلالت دارند، بااینکه در دو عرصه هنری یادشده نوآوری هایی ب هوجود آمد، اما بسیاری از سب کهای کهن ایران همچون نقار هخانه و گروه های نمایشی، به فراموشی سپرده شدند. از سویی دیگر، الگوهای غربی در موسیقی )با بهک‌ارگیری مواردی همچون سلفژ، هارمونی و ارکستراسیون( و نمایش )همچون نمایش نامه، سالن اجرا و محتوای اجتماعی( پیش از پیش مورداستقبال و توجه قرار گرفت. دلیل این امر را می توان در غر بگرایی دوسویه از جانب ناصرالدین شاه و هنرمندان این عصر دانست.

کلمات کلیدی