تاریخ برای مطالعة گذشته بر اسناد مکتوب تکیه دارد و تاریخ باستان بر اسنادی که در روزگار باستان نگاشته شده‌اند. تاریخ باستان ایران تنها از مسیر مطالعة نظام‌مند اسناد و مدارکی ممکن است که به طیف متنوعی از زبان‌های گوناگون ـ خواه زبان‌های رایج در ایران که اسناد و متون بومی بدان زبان‌ها نگاشته شده‌اند و خواه زبان‌های ملل دیگر (اکدی، عیلامی، آرامی، یونانی کلاسیک، لاتین، ارمنی کلاسیک، سریانی) که اخبار مرتبط با ایران در آنها منعکس شده است ـ نگاشته شده‌اند. از سوی دیگر بخش عمدة تحقیقات علمی معاصر در زمینة مطالعات ایرانی، به‌خصوص تاریخ ایران باستان، از سوی پژوهشگران غیرایرانی و به زبان‌های رایج در تحقیقات (انگلیسی، آلمانی، فرانسه ...) منتشر می‌شود. طبیعت مطالعات ایران باستان و وضعیت موجود در تحقیقات معاصر، آشنایی با دست‌کم چند زبان کهن و جدید را برای دانشجوی تاریخ ایران باستان ضروری می‌کند. از زمان تأسیس رشتة تاریخ در دانشگاه‌های ایران دو مانع بزرگ در مسیر رشد و ارتقای کیفیت آموزش تاریخ ایران باستان قرار داشته است: 1. سطح نازل آشنایی با زبان خارجه در بیشتر دانش‌آموزانی که پس از پایان تحصیلات متوسطه وارد دورة کارشناسی تاریخ شده‌اند؛ 2. فقدان دروس مرتبط با زبان‌های باستانی در دورة کارشناسی. مانع اخیر در دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری تاریخ باستان نیز به سبب ناکافی بودن دروس مرتبط با زبان‌های کهن ادامه می‌یابد. نتیجه آن‌که دانش‌آموختگان دورة دکتری تاریخ ایران باستان، معمولاً با زبان‌هایی که برای بهره‌مندی از اسناد کهن (زبان‌های کهن) و آگاهی از تحقیقات نوین (زبان‌های جدید) لازم‌اند، به اندازة کافی آشنا نیستند. رفع این معضل، مستلزم اصلاحات بنیادین در نظام دروس و شیوه‌های آموزش متوسطه و بازنگری اساسی در اهداف و دروس دورة کارشناسی تاریخ و تغییرات لازم و متناسب با نیاز روز در دروس دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری است. برای رفع مشکل، دست‌کم آن بخش که به نظام آموزش عالی مربوط می‌شود، اصلاحات زیر پیشنهاد می‌گردد: 1. دورة کارشناسی تاریخ تخصصی شود و در برنامه‌ریزی جدید، دروس آن در دو گروه الف. دروس عمومی و ب. دروس تخصصی ارائة شود و در حدود سی واحد درسی مرتبط با زبان‌های کهن ایران ـ و در گرایش‌های دیگر تاریخ زبان‌های مرتبط با دیگر ادوار تاریخی ـ در چهارچوب دروس تخصصی گنجانده شود. 2. ضریب درس زبان خارجه برای امتحان ورودی کارشناسی ارشد تاریخ ایران باستان افزایش یابد. 3. زبان خارجة دوم به دروس امتحانی ورودی دورة دکتری تاریخ ایران باستان افزوده شود. 4. در دروس فعلی دو مقطع کارشناسی ارشد و دکتری تاریخ باستان متناسب با هدف بازنگری شود. با اعمال اصلاحات بالا، دانش‌آموختگان دورة کارشناسی، گذشته از آن‌که همچنان مهارت لازم برای کاربردهای عمومی‌تر دانش تاریخ، همچون تدریس تاریخ در مدارس و دبیرستان‌ها را خواهند داشت، برای حیطه‌های تخصصی و تحصیلات تکمیلی نیز مجهز به دانش و مهارت‌های کافی خواهند شد.

کلمات کلیدی