در این مقاله با استفاده از روش ساختاری به بررسی جریان نبردهای سام، قهرمان سام ­نامه پرداخته­ ایم. بدین منظور ابتدا مجموعه ­نبردها در جدولی شامل پنج عامل کنش گر، انگیزۀ نبرد، رقیب جنگی، یاریگران و نتیجۀ نبرد آورده شده است. سپس با خلاصه ­کردن داده ­های جدول، به 9 نتیجۀ کلی دربارۀ ساختار نبردهای این منظومه رسیدیم. در مرحلۀ بعد با تقلیل دادن این 9 نتیجۀ کلی سه فرمول کلی­ تر به دست آمد. کارکرد اصلی نبردهای قهرمان سام‌نامه که قابلیت خلاصه­ شدن در قالب چند فرمول ساده را دارد، برجسته­ کردن قهرمانی اغراق شده و همیشه ­پیروز است. جریان نبردها در یک بررسی غیر­طولی و با توجه به دو دستۀ اصلی فرستنده یا انگیزه از هم قابل تفکیک است. دستۀ اول شامل نبردهای قهرمان از آغاز داستان تا زمان راهی­شدن به سوی سرزمین شداد عاد و در ادامه، سلسله­ نبرد­های او با فغفور چین و سپاهیان اوست که با انگیزۀ عشق انجام می­شود و دستۀ دوم مجموعه نبردهای قهرمان با انگیزه­ های دینی و نیز برخی انگیزه ­­های فرعی دیگر است. همچنین قهرمان سام‌نامه کنش گری مستقل است که از هیچ شاهی تبعیت نمی­کند و با در نظر گرفتن این نکته و فقدان هرگونه انگیزۀ ملی در این اثر، می­ توان گفت سام­ نامه اثری حماسی نیست؛ بلکه داستان عاشقانه­ ای است که دخالت سرایندگان آن در جهت شکل دادن به گفتمانی متأثر از باورها و اعتقادات خاص، باعث شکل­ گرفتن اثری منحصربه­ فرد با ساختار­های خاص خود شده است.

کلمات کلیدی