تمُرنامه سرودة عبدالله هاتفی جامی، (بنا به قول امیرعلیشیر نوایی در مجالس النفایس، سرودة حدود 896 هـ..ق.) که در تذکره‌ها با نام‌های «ظفرنامة تیموری»، «اسکندرنامة تیموری»، «تیمورنامه»، «ظفرنامة منظوم» نیز خوانده شده است و در سرگذشت تیمور گورکانی و کشورگشایی‌های وی، به نام پادشاه معروف تیموری، سلطان حسین میرزا بایقرا (842-911ق.)، در بیش از 4000 بیت، در بحر متقارب سروده شده است، از دیدگاه سه نوعی صفا (ملی- تاریخی- دینی) حماسه‌ای تاریخی به شمار می‌آید. منبع هاتفی ظفرنامة شرف‌الدّین علی یزدی بوده است و شاعر مباهات می‌کند که منظومه را بر اساس واقعیات تاریخی و منبعی معتبر به نظم درآورده، نه مشتی افسانه و خرافات و حتی در دیباچة منظومه (گر چه قهرمان اثرش را «اسکندر ثانی» می‌نامد) تعریضی بر اسکندرنامة نظامی وارد می‌کند. این تعریض از این حیث است که در منظومه‌های حماسی دینی و تاریخی دو نوع رویکرد وجود داشته است؛ در رویکرد اول شاعر در منظومه، با وجود تمرکز بر شخصیتی که وجود تاریخی واقعی دارد (چه شخصیت دینی و چه تاریخی)، به سراغ منابع و افسانه‌های شفاهی دربارة او می‌رود و در نوع دوم خود را به منابع تاریخی مکتوب پایبند می‌بیند. البته با توجه به طبیعت حماسه که واقعیت‌گریز، داستانی (Fiction) و لبریز از انگاره‌های خارق‌العاده است، نوع اول به طبیعت حماسه نزدیک‌تر است. در نتیجه نوع اول را حماسة دینی یا تاریخی و نوع دوم را منظومة حماسی تاریخی یا دینی باید نامید. تمرنامه از این حیث، یک منظومة حماسی تاریخی است که عناصر حماسی را در سطح شکل و زبان، و نه در سطح روایت، نشان می‌دهد. گرایش شاعر به شعر غنایی و تأثیرپذیری او از نظامی و انوری، در این اثر که بیشترین تأثر شاعر از فردوسی را نیز نشان می‌دهد، باعث شده، سبک تمرنامه تلفیقی از اسکندرنامة نظامی و بخشهای تاریخی شاهنامه را در سطح روایی نیز حفظ کرده باشد. شاعر برای تقویت عناصر حماسی، از اغراق بیشترین استفاده را می‌کند، اما از خرق عادت پرهیز کرده است. در نتیجه تمرنامه، بیشتر از این که «داستان‌حماسه» باشد، «حماسة زبان» است و کیفیت‌های حماسی به شدت از سرمشق‌های شاعر (به‌ویژه شاهنامة فردوسی و اسکندرنامة نظامی) تقلید شده‌اند و «قهرمان» حماسه نیز از الگوی رایج حماسة کلاسیک فاصلة آشکار دارد.

کلمات کلیدی