مقاصد شریعت به مثابه ابزار استنباط احکام که نقش نظارتی بر تفسیر نصوص را بر عهده دارد، راه را برای شناخت فقهی همراه مصلحت و در عین حال منضبط هموار می کند. آنچه در این نوشتار مورد توجه قرارگرفته است رویکرد مقاصدی به حکم "امر به معروف و نهی از منکر" به عنوان یکی از مسائل فقه سیاسی است. در این رویکرد با توجه به مقاصد مهم شریعت همچون: رفق و مدارا، و امنیت و آزادی انسانها، فقها به لزوم رعایت ملایم ترین برخوردها برای تحقق دو فریضه و نیز حساسیت مرحله ی اقدام عملی حکم داده اند. علاوه براین فقیهان معاصر در راستای نگاه دقیقتر خود تفکیک و اولویت بندی امور مهم و غیرمهم را نسبت به انواع معروف و منکر لازم دانستهاند. حاصل این رهیافت مقاصدی در فقه سیاسی، توجه دقیقتر به نهاد حسبه به عنوان مجری امر به معروف و نهی از منکر است که با شناخت و اولویت بندی انواع منکر و معروف، ظرفیت های نهادهای مردمی و حکومتی را برای اجرای امر به معروف و نهی از منکر روشن می کند تا ضمن تحقق آثار امر به معروف ونهی از منکر، از آسیب های برخوردهایی که بعضاً ناقض مقاصد مهم شریعت در راستای این فریضه ی الهی است، جلوگیری شود.

کلمات کلیدی