به­ منظور بررسی تأثیر همزمان تاریخ‎ و روش‎ کاشت و کاربرد نهاده‎های بوم‌شناختی یا بوم‎سازگار بر عملکرد و اجزای عملکرد گاوزبان ایرانی، پژوهشی در سه سال زراعی متوالی 91-1390، 92-1391 و 93-1392 در مزرعۀ تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد به‌صورت کرت‌های دو بار خرد‌شده در زمان در قالب طرح پایۀ بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. دو تاریخ کاشت (20 اسفندماه 1390 و 15 فروردین‌ماه 1391) در کرت‌های اصلی، سه نوع کود زیستی و شیمیایی قارچریشه یا میکوریزا (حاوی قارچ Glomus mosseae)، بیوسولفور (حاوی باکتری­های Thiobacillus spp.)، کود شیمیایی نیتروژن و شاهد) در کرت‌های فرعی، دو نوع روش کاشت (بذرکاری مستقیم و نشاکاری) در کرت‌های فرعی‌فرعی و زمان (سال زراعی دوم و سوم) در کرت­های فرعی­فرعی­فرعی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد، بیشترین عملکرد گل خشک در شرایط کاربرد قارچ ریشهدر تاریخ کاشت اسفند و در روش بذرکاری به دست آمد. کاربرد کودهای زیستی (بیولوژیک) و شیمیایی در هر دو تاریخ و هر دو روش کاشت افزایش عملکرد دانه را نسبت به شاهد سبب شدند، به‌طوری‌که کاربرد کودهای قارچ ریشه، بیوسولفور و شیمیایی در شرایط نشاکاری در تاریخ کاشت اسفند به­ ترتیب منجر به افزایش 45، 42 و 35 درصدی عملکرد دانه در مقایسه با شاهد شد. به‌طورکلی با توجه به یافته‎های این پژوهش به نظر می‎رسد کشت بذری گاوزبان ایرانی در اسفندماه و کاربرد نهاده‎های بوم‌شناختی (اکولوژیکی) به‌ویژه قارچ ریشه و بیوسولفور در شرایط مشهد نسبت به دیگر تیمارها برتری داشته باشد.

کلمات کلیدی