یکی از بنیان‎های نظری صلح در ادیان در سیر تاریخ بشر، خویشکاری زنان نسبت‎به امر قدسی و بازتاب آن در احوال و گفتارهای آنان است. در سنت اسلامی با ظهور رابعۀ عدویه در سدۀ دوم هجری رابطۀ بین انسان و خدا، برپایۀ عشقِ محض قرار گرفت. اساسِ عرفان اسلامی تا روزگار رابعه، برپایۀ خوف بود و رابعه نخستین کسی بود که رابطۀ انسان و خدا را براساسِ محبّت نهاد و از آن پس اغلبِ صوفیّه این رابطه را براساس عشقی دانستند که به وصال با پروردگار می‎انجامید. پس از آن، دنیا نیز در جدایی کامل با حق نبود، زیرا عالم جلوگاه حق‎تعالی بود و این امر سببِ صلح با تمام هستی می‎شد. در سنت مسیحیت کاترین سینایی یکی از عارفان کلیسای قرون وسطی است که بیشترین تاثیر را بر معاصران خود برجای نهاد. وی که جامع مقامات عارف، زاهد، معتکف و نمایندۀ رسمی پاپ بود، تاکید کرد که مرجعیت حقیقی از آن خداست. کاترین برای اصلاح مفاسد در کلیسا کوشید و بر اتحاد با خداوند اصرار داشت. وی براین باور بود که طیّ مکاشفه، محبت باید روز‏به‎روز افزون شود تا روح در خداوند استحاله یابد. کاترین برای بیان وحدت نفس با خداوند استعارۀ ماهی در دریای صلح را به‎کار برده است. زندگی این دو زن، صرف‎نظر از شرایط ویژۀ آنها، نمایانگر وسعت کارکردهای مذهبی، سیاسی و اجتماعی زنان در بستر جامعه دینی و اقتدار معنوی زنانه است. تجربۀ عرفانیِ دست‎شستن از وجود فردی خویش و اتحاد با حیات خداوند در نامتناهی، احوال عرفانی عاطفی را به‎دنبال دارد که ارمغان‎ آن محبتی فراگیر است. احوال و تجارب عرفانی در بستر دینی رخ می‎دهد که عارف در آن می‎زید و از مولفه‎های اساسی آن متأثر است. این الهیات عرفانی و تاثیر عرفان دینی بر روی مسائل فرهنگی و اجتماعی رابطه‎ای دوسویه است که یکی در پدیدآمدن دیگری و در غنای یکدیگر تاثیرگذارند.

کلمات کلیدی