یکی از کلیدی ترین مسائل طرح شده در فلسفه ملاصدرا بررسی چیستی، ابتدا و انتهای انسان و ربط آن با وجود حقیقی است. مقاله حاضر با بررسی و تحلیل روش حاکم بر نفس شناسی ملاصدرا و ابزاری که مورد استفاده او قرار گرفته در پی کشف راز برتری یا تفاوت حکمت متعالیه از سایر مسلک های فلسفی در انسان شناسی است. بررسی آثار گوناگون ملاصدرا به شیوه کتابخانه ای و تحلیل محتوا نشان می دهد که او در بررسی مسئله نفس که از مهمترین و کلیدی ترین مسائل حکمت متعالیه است در کنار برهان، شاکله اصلی مباحث فلسفی در حکمت متعالیه، از ابزار دیگر چون آیات و روایات، تجارب شخصی، شهود، عقاید، نقل و نقد اقوال، تشبیه و تمثیل، تاویل، اشارات و ... استفاده کرده است. روش ملاصدرا در انسان شناسی نه التقاط، نه تلفیق و نه میان رشته ای بوده بلکه ذهن ذوب شده صدرالمتالهین در دین و عرفان و اشراف او به فلسفه های موجود باعث تحقق هرمنوتیکی ترین تقریر از فلسفه قدیم و تبیین متفاوت او از انسان شده است. انسان شناسی ملاصدرا بروز حقیقت انسان در منظر و مرآی عقل انسان با رتبه وجودی ملاصدرا و تقویت شده با فهم والای انسان کامل است. به همین جهت انسان شناسی حکمت متعالیه علیرغم استفاده از ابزارهایی چون وحی و شهود، همچنان به عنوان یک روش اصیل عقلی و فلسفی باقی مانده است.

کلمات کلیدی