اصولیان متاخّر از شیخ انصاری با تقسیم حال مکلّف به حالات سه گانه، مباحث حجّت را طیّ سه باب:«قطع، ظنّ و شکّ» بررسی می کنند. دیدگاه های برگزیده ی ایشان در بخش قطع، مبانی ایشان در دو بخش دیگر را تشکیل داده آنها را تحت تأثیر خود قرار می دهد. یکی از این دیدگاه ها دیدگاه ایشان در چیستی شناسی قطع است. بر اساس دیدگاه اصولیان جدید، ظاهر عبارت از مراد متکلّم خاستگاه ظهور، مرحله ی استعمال است. بنا براین، تحقّق ظهور در ذهن مخاطب یا هر شنونده ی دیگر، همان تصدیق به مراد متکلّم است که منشأ آن، اصولی عقلایی است. قطعی دانستن این اصول عقلایی موجب قطعی دانستن تصدیق به ظهور و قطعیّت دانستن دلالت ظاهر است. قطعیّت دلالت ظاهر تأثیراتی در بحث ظواهر اصول فقه دارد از جمله آن که موجب آن می شود که ظواهر، باخروج از سلک امارات ظنّی و ورود به جرگه ی ادلّه ی قطعی، مشمول حجّیّت ذاتی قطع بوده تخصّصا از ادلّه ی نهی از عمل به غیر علم خارج باشند. بلکه بدین ترتیب، می توان ادّعا کرد علاوه بر آن که حجّیّت ظواهر، مقتضای اصل اوّلی است؛ عمل به ظواهر غیر قابل ردع از سوی شارع است.

کلمات کلیدی