با ابداع رویکرد مدیریت یکپارچه منابع آب انتظار می رفت این رویکرد برای پاسخ گویی به مشکلات موجود در سیستم اجتماعی– اکولوژیکی آبی کفایت لازم را داشته باشد. اما تداوم مشکلات به وجود آمده و عدم انعطاف پذیری این رویکرد در مواجهه با این مشکلات باعث گردید تا در سالهای اخیر موضوعات جدیدی مانند حکمرانی آب، مدیریت تطبیقی- مشارکتی و به طور ویژه یادگیری اجتماعی به عنوان مفاهیم جدیدی از مسائل آبی مورد توجه قرار گیرند. آن نوع از یادگیری را که توسط گروه های اجتماعی در خلال تعامل باهم رخ داده و به سمت دانش جدید، فهم مشترک، اعتماد و درنهایت اقدامات جمعی سوق پیدا میکند، به نام یادگیری اجتماعی تعریف می کنند. در این تحقیق از حلقه های یادگیری، که ابزار ویژه یادگیری اجتماعی هستند، برای ارزیابی ساختار حکمرانی و مدیریت منابع آب در دشت رفسنجان در سطح آببران استفاده شده است. گامهای اصلی روش شناسی شامل شناسایی مسأله، شناسایی بازیگران و ارزیابی حلقه های یادگیری می باشند. برای شناسایی بازیگران از روش گلوله برفی استفاده گردید. در مرحله آخر نیز برای ارزیابی حلقه های یادگیری با توجه به بازیگران شناسایی شده از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته برای جمع آوری داده استفاده شد. منطقه ی مورد مطالعه به پنج زیر منطقه تقسیم شد و نتایج بر اساس هرکدام از زیرمناطق پنجگانه موجود در دشت رفسنجان تحلیل شدند. نتایج نشان می دهند که حلقه ی غالب یادگیری در بین کشاورزان مناطق نوق و انار از نوع حلقه ی دوگانه و حلقه ی غالب در بین کشاورزان مناطق کشکوییه، کبوترخان و رفسنجان از نوع حلقه ی یگانه یادگیری بود. همچنین نتایج حکایت از بحران شدید منابع آب زیرزمینی داشت. ارزیابی حلقه های یادگیری نشان می دهد که مدیریت دشت رفسنجان برای سازگاری با پدیده کمبود آب نیاز به تغییرات ساختاری دارد و مسیر فعلی که ساختار موجود طی می کند به سوی از بین رفتن منابع آب این دشت منجر خواهد شد.

کلمات کلیدی