آلوئه‌ورا (Aloe barbadensis Miller. ) جزء گیاهان با فتوسنتز متابولیسم اسید کراسولاسه می باشد. با توجه به اهمیت آلوئه‌ورا به عنوان یک گیاه دارویی سازگار با اقلیم ایران و به خصوص استان بوشهر و عدم وجود اطلاعات کافی در خصوص واکنش‌های رشدی و عملکردی این گیاه به کودهای غیرشیمیایی، این مطالعه با هدف ارزیابی اثر کودهای دامی، بیولوژیک و شیمیایی بر خصوصیات رشدی آلوئه‌ورا انجام شد. آزمایش به صورت کرت‏های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی استان بوشهر در سال زراعی ۹۲-۱۳۹۱ به اجرا درآمد. عامل اصلی شامل کاربرد و عدم کاربرد کود گوسفندی (۲۰ تن در هکتار) و عامل فرعی شامل کودهای بیولوژیک و شیمیایی در پنج سطح (۱- کود شیمیایی (۸۰ کیلوگرم در هکتار سوپرفسفات تریپل و ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار اوره)، ۲- کود بیولوژیک میکوریزا (خاک حاوی قارچ‌هایی از گونه موسه آ)، ۳- کود بیولوژیک نیتراژین شامل باکتری‌های ازتوباکتر، سدوموناس و آزسپیریلیوم.، ۴- ترکیب دو کود بیولوژیک میکوریزا و نیتراژین و ۵- شاهد (بدون مصرف کود)) بودند. شاخص سطح برگ، حداکثر ماده خشک، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، سرعت آسیمیلاسیون خالص و نسبت سطح برگ اندازه گیری و محاسبه شدند. نتایج نشان داد برهمکنش بین کود دامی و کودهای بیولوژیک و شیمیایی بر شاخص سطح برگ و حداکثر ماده خشک آلوئه‌ورا معنی‌دار بود. کاربرد کود دامی در مقایسه با عدم کاربرد آن باعث بهبود شاخص‏های رشد گردید. تلفیق کود دامی با کود شیمیایی بیشترین تأثیر را بر رشد آلوئه‌ورا داشت. به طوری که تیمار تلفیقی کود دامی با کود شیمیایی دارای بیشترین شاخص سطح برگ (۱/۶)، سرعت رشد محصول (۷۹/۰ گرم در مترمربع در روز) و حداکثر ماده خشک (۵۷/۱۱۱ گرم در متر مربع) بود. در نهایت نتایج این تحقیق نشان داد که برای تولید عملکرد بالا و با کیفیت آلوئه‌ورا می‏ توان از تلفیق کودهای دامی و بیولوژیک به جای کودهای شیمیایی سود برد.

کلمات کلیدی