چگونگی رویارویی با بافت‌های تاریخی به واسطه اهمیت این بافت‌ها در سیاست توسعه شهری از یک سو و آسیب پذیری آن‌ها از سوی دیگر، نقش پررنگی در ادبیات شهرسازی دهه‌های اخیر یافته است. پایداری به عنوان رویکردی جامع در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، زیست محیطی و کالبدی پارادایمی تاثیرگذار بوده است و در حال حاضر بازآفرینی پایدار در رویکردهای نوسازی در دستورکار بسیاری از سیاست‌های شهری قرار گرفته است. این مطالعه به دنبال تبیین ظرفیت‌های بافت‌های تاریخی به عنوان یک دارایی تجدیدناپذیر شهری در تحقق پایداری اجتماعی- فرهنگی است که برای این منظور از روش‌های کیفی و پژوهش موردی استفاده شده است. به منظور تعمیم پذیری یافته ها دو نمونه مشهد و استانبول مورد بررسی قرار گرفته است تا علاوه بر توصیفی بودن جنبه تبیینی پرداختن به موضوع پررنگ تر گردد. پس از مطالعه مهم‌ترین منابع مکتوب مرتبط با پایداری در بعد اجتماعی- فرهنگی، معیارهایی برای توسعه پایدار اجتماعی- فرهنگی استخراج شده است؛ سپس با مطالعات نظری مربوط به نوسازی شهری در بافت‌های تاریخی، این معیارها تدقیق شده و بر اساس ماهیت پرسش تحقیق چارچوبی برای ارزیابی نمونه‌های موردی تحقیق به دست آمده است. با بررسی چند بعدی داده ها، به کارگیری منابع اسنادی متنوع مربوط به توسعه شهری و قوانین حفاظتی، بازدیدهای میدانی و مصاحبه با مطلعین دانشگاهی، سه مولفه " حفظ و تقویت روابط فرهنگی- اجتماعی"، " جلب مشارکت مردمی/ رویکرد حمایتی" و " احترام به تاریخ"در بافت تاریخی استانبول و مشهد مورد تحلیل واقع شده است. تحلیل نحوه مواجهه با نوسازی این بافت‌ها در ارتباط با اهداف پایداری اجتماعی- فرهنگی، دارای اشتراکات و افتراقاتی است که مرور و برجسته کردن آن می‌تواند درس‌هایی در رابطه با اقدامات مشابه آتی داشته باشد. طبق بررسی های انجام شده در مطالعه حاضر، با وجود تفاوت در رویکرد و نوع گردشگری در دو نمونه مورد بررسی، نتایج نسبتا مشابهی پس از اجرای طرح‌های نوسازی در بافت‌های تاریخی این دو شهر روی داده است که بعضاً در تضاد با معیارهای پایداری اجتماعی- فرهنگی است.

کلمات کلیدی