کودهای زیستی در کشاورزی پایدار به عنوان جایگزین و یا مکمل کودهای شیمیایی مورد توجه بوده و باعث افزایش حاصلخیزی خاک و رشد گیاه و بهبود کیفیت محصول می­شوند. به منظور بررسی اثر مصرف کودهای شیمیایی و تلقیح با باکتری­های محرک رشد بر عملکرد و کیفیت زعفران، آزمایشی به صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 95- 1394 و 96- 1395 در مرکز تحقیقات کشاورزی اردبیل انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل کودهای شیمیایی (N.P.K) در دو سطح 50 و 100 درصد نیاز کودی (کرت‌های اصلی) و کود زیستی در پنج سطح شامل شاهد (بدون تلیقح با باکتری)، تلقیح با باکتری‌های باسیلوس سوبتیلیس (Bacillus subtilis)، ازتوباکتر (Azotobacter chrococum PTCC1658)، سودوموناس آیروژینوس (Pseudomonas aeruginosa) و تلفیق آن­ها (کرت‌های فرعی) بودند. نتایج نشان داد که مصرف کودهای زیستی و کودهای شیمیایی باعث افزایش معنی‌دار طول گل و کلاله، عملکرد خشک کلاله و خامه و محتوای سافرانال، کروسین و پیکروکروسین نسبت به شاهد گردید. تأمین 50 درصد نیاز کود شیمیایی همراه با مصرف تلفیقی کودهای زیستی (ازتوباکتر، سودوموناس آیروژینوس و باسیلوس سوبتیلیس) باعث افزایش 57 درصدی عملکرد خشک کلاله و خامه نسبت به شاهد گردید و مواد موثره پیکروکروسین، سافرانال و کروسین را به ترتیب 44، 62 و 47 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. طول گل و کلاله در تیمار مصرف تلفیقی کودهای زیستی، به ترتیب 32/3 و 63/1 سانتی­متر نسبت به شاهد افزایش نشان داد. نتایج این پژوهش نشان داد که با مصرف کودهای زیستی در زراعت زعفران می­توان ضمن کاهش مصرف کودهای شیمیایی، عملکرد و کیفیت محصول را بهبود داد.

کلمات کلیدی