درک معنایی اسامی مرکب از جمله موضوعاتی است که در چارچوب نظری زبانشناسی شناختی مطرح میشود. اسامی مرکب با توجه به رابطۀ معنایی پایههای کلمات مرکب به چهار گروه تقسیم که با توجه به معیار وجود یا عدم وجود هستۀ معنایی، دو گروه اصلی اسامی مـرکـب درونمرکز و برونمرکز در این پژوهش مورد بررسی قرار میگیرند. فهرستی از این اسامی بهصورت کتابخانهای از متون مختلف گردآوری شد و برای آزمون این پژوهش مورد استفاده قرار گرفت. پـس از بـررسـی آزمونهای متعدد درک زبانی، آزمون جفت کردن تعریف کلمه مورد استفاده قرار گرفت و در قالب برنامکی در تلفن همراه هوشمند بر روی فارسیآموزان سطح میانۀ مرکز آموزش زبان فارسی به غیرفارسیزبانان )آزفا( دانشگاه فردوسی مشهد به مرحلۀ اجرا رسید. در مجموع، 888 دادۀ بهدست آمده از آزمون )37 آزمودنی که 24 تعریف را با اسم مرکب مورد نظر جفت نمودند( توصیف و با آزمونهای آماری استاندارد تحلیل شدند. سرانجام، یافتههای آزمونهای آماری تی و پیـرسون نشـان دادنـد کـه بهدلیل وجود هستۀ معنایی در اسامی مرکب درونمرکز، میزان درک معنایی فارسیآموزان از اسامی مرکب درونمرکز بیشتر از اسامی مرکب برونمرکز است و همچنین درک آنها از اسـامـی مرکب درونمرکز با سرعت بیشتری نسبت به اسامی مرکب برونمرکز انجام میشود. از طرفی، میان درک فارسیآموزان از اسامی مرکب درونمرکز و برونمرکز رابطۀ همبستگی وجود دارد؛ بنابراین، وجود نوعی رابطه در اسـامـی مرکب درونمرکز نسبت به اسامی مرکب برونمرکز سریعتر فهمیده میشود و در نتیجه، نظریۀ رقابت میان رابطهها در اسامی مرکب )کارین( تأیید میشود.

کلمات کلیدی