دولت سلجوقیان در اوایل قرن پنجم هجری از میان ترکان مهاجر از شرق ایران برآمدند و با پیروزی بر غزنویان و آل‌بویه، وسیع‌ترین امپراتوری اسلامی را ایجاد کردند. مشارکت زنان در قدرت در دوره سلجوقیان، یک پدیده شاخص بود و آثار آن در منابع تاریخی دیده می‌شود. پژوهش حاضر، با استناد به منابع تاریخی بویژه فرهنگنامه‌ها و تاریخ‌های سیاسی درصدد پاسخ به این پرسش است که خاتون‌ها ی سلجوقی چگونه و در چه حوزه‌هایی بر بدنه سیاسی دولت تاثیرگذاربودند؟ نگارندگان بر این باورند که ملکه‌های سلجوقی هوشمندانه به شیوه مستقیم از راه‌هایی چون مشاوره با سلاطین، ایجاد تشکیلات مستقل، فشار بر شاهان سلجوقی در تعیین ولیعهد و ورود در رقابت‌های سیاسی موجود در دربار و به طور غیرمستقیم با ازدواج‌های سیاسی در ایجاد روابط دیپلماسی با دولت‌های دیگر، بر تمامی نهادهای دولتی اشراف و در ساختار دیوانی و تحولات سیاسی و نظامی نقش داشتند.

کلمات کلیدی