دیوان به معنی دفتری است که در آن موظفین دولت و حقوق آن درآمدهای دولتی و مصارف آن ثبت می شود و مجازا به محلی گفته می شود که این دفاتر در آنجا نگهداری می گردد. در صدر اسلام دیوان اقسامی داشته که هر یک در حکم وزارتخانه های عصر حاضر به شمار می رفته است. باگسترش مرزهای جغرافیای اسلام، اداره سرزمین پهناور اسلامی نیازمند به ایجاد و تاسیس دستگاههای اداری متمرکز، دقیق و توسعه دیوانها گردیده بود از آنچا که برای بازشناسی تمدن اسلاکی معرفی سازمانه های دولتی گاهی مهم و موثر است، ما در این مقاله به دتبال مطالعه و شناسایی برخی از این دیوانها می باشیم.

کلمات کلیدی