جستار حاضر، کاوشی در ابعاد معناشناختی رنگ سیاه و کارکردهای مثبت و منفی آن در شعر عنترة بن شداد، شاعر عفت پیشه ماقبل اسلام است. پژوهش حاضر نشان دهنده این است که در بُعد مثبت، این نوع رنگ، گاه در یک ساختار تشبیهی نمود می‌یابد، همچون تشبیه پوست سیاه به مُشْک و عنبر؛ گاه در سیاهی رنگ موی یار و یا چشمان سیاه او جلوه می‌شود و زمانی هم در فضای تیره و تاریک میدان کارزار معنا می‌یابد. با این حال در تمامی این صورتگری­ها، شاعر تلاش می‌نماید تا به این وسیله برای روح دردناک خویش التیامی- هر چند گذرا- فراهم نماید. در بُعد منفی، غالباً رنگ سیاه به عنوان عیب و نقصی آشکار می‌شود که خویشان و نزدیکان آن را دست آویزی برای طرد عنترة قرارداده بودند، اما شاعر با استفاده از اسلوب‌های منطقی، از قبیل اینکه سیاهی، تنها در وصف اعمال زشت، نکوهیده می‌باشد و یا اینکه سفیدی اعمال، سیاهی جسمانی را می­زداید، همواره به عنوان یک مصلح اجتماعی ظاهر می‌شود که در پی اصلاح عقاید پوچ وغلط موجود در جامعه و جایگزین کردن قانون ارزش‌های اخلاقی به جای تبعیض رنگ و جنسیت است. نگارنده از روش توصیفی و تحلیلی برای تبیین دو بُعد متناقض رنگ سیاه در دیوان این شاعر استفاده کرده است.

کلمات کلیدی