هدف: تحلیل دو رویکرد نظام‌گرایی و کاربرگرایی در نظام‌های بازیابی اطلاعات و ارزیابی ربط از منظر بنیان‌های معرفت‌شناختی و ارائه رویکردی ترکیبی مبتنی‌‌‌‌بر دیالکتیک افلاطونی. روش‌‌شناسی: پژوهش حاضر مطالعه‌ای نظری است که با نگاهی انتقادی دو رویکرد نظام‌گرایی و کاربرگرایی در نظام‌های بازیابی اطلاعات و ارزیابی ربط را تحلیل کرده و با توجه به نقاط قوت و ضعف احتمالی آن، روشی به‌نسبت جامع مبتنی‌بر دیالکتیک افلاطونی پیشنهاد داده است. یافته‌ها: به‌لحاظ معرفت‌شناختی، رویکرد نظام‌گرایی ریشه در فلسفه ثبات پارمنیدسی و رویکرد کاربرگرایی ریشه در فلسفه سیلان هراکلیتوسی دارد. تغییر در نیاز اطلاعاتی، شیوه دیدن جهان، و تغییر در فرایند قضاوت ربط را می‌توان با استفاده از نظریه سیلان هراکلیتوسی؛ همچنین تغییر قضاوت ربط درباره مدرکی واحد در زمان‌های مختلف را می‌توان با ثبات پارمنیدسی توضیح داد. برای پیروزشدن بر کاستی‌های این دو رویکرد در ارزیابی ربط مدارک بازیابی‌شده، به‌کارگیری روش دیالکتیکی افلاطونی می‌تواند روشی جایگزین باشد. نتیجه‌گیری: دیالکتیکی افلاطونی روشی مرکب استقرایی – قیاسی است که در آن همه اجزای بازیابی اطلاعات در تمام مراحل جستجو به‌صورت یک کل دیده می‌شود که همه اجزای آن در عمل، در تعامل با یکدیگرند؛ بنابراین می‌تواند رویکردی مناسب برای ارزیابی "ربط" در نظام‌‌های بازیابی اطلاعات باشد.

کلمات کلیدی