در متن‌ شناسی و تصحیح سنّتی از دانش لغت ‌شناسی و اجتهاد مصحّح در شناخت متن برای تحلیل کیفیّت ‌های متنی استفاده می‌شود. بیاض خوشبویی، متنی حکمی- طبّی و آموزشی است که نسخة یگانة آن در «دیوان هند لندن، به شمارة 828» نگاهداری می‌شود. در این جستار، برای نقد اثری کمتر شناخته شده، بر مبنای رویکرد نقد متنی و روش تحلیل کیفی، الگوی شناخت ‌نامة تحلیلی اثر ترسیم شده است. مطابق این الگو، متن از حیث شناسنامة متن ‌شناختی، نقد منابع، روش تصحیح مرتبط با هویت نسخه ‌شناختی، تحلیل محتوا و از حیث سبک زبانی- ادبی نثر مؤلّف در سطوح سه‌گانة واژگانی، نحوی و بلاغی بررسی شده است. نتایج این بررسی، نشان داد که متن جُنگی علمی با رویکرد دوگانة تعلیمی و کاربردی است. تک‌نسخه بودن آن به سنّت تکمله ‌نویسی متون علمی مرتبط بوده و در شکل بیرونی یک بیاض و در شکل درونی یک دانشنامة مبوّب است. جنبة دیوانی اثر به همراهی اغراض زیباشناختی و آموزشی، به کیفیّت غیریکنواخت نثر در دیباچه (فنی و مزیّن) نسبت به ابواب آن (نثر مرسل) انجامیده است.

کلمات کلیدی