با استمرار خشکسالی و کاهش منابع محیطی در نواحی روستایی ظرفیت اشتغال در بخش کشاورزی کاهش یافته ‌‌است. در این راستا یکی از مهم‌‌ترین راهبردها، استقرار صنایع روستایی‌‌، به‌‌ویژه توجه به ظرفیت‌‌هایی همچون تولید محصولات مقاوم به خشکی به‌‌سبب برون‌‌رفت از چالش‌‌ پیش‌‌رو ‌‌است. بدین منظور تحقیق حاضر با هدف تعیین مکان مناسب ناحیۀ صنعتی، به مکان‌‌یابی ناحیۀ صنعتی محصولات زرشک و عناب پرداخته‌‌ است. محدودۀ مورد مطالعه نواحی روستایی شهرستان بیرجند ‌‌است. این تحقیق مبتنی‌‌بر روش‌‌های توصیفی- تحلیلی (در سال 1395)، به‌‌صورت کتابخانه‌‌ای، پرسشنامه‌‌ای و میدانی صورت گرفت. برای تحلیل داده‌‌ها از تکنیک دیمتل و ANP استفاده شده است. بدین منظور پرسشنامۀ مقایسۀ زوجی بین 15 نفر از کارشناسان توزیع و با استفاده از نرم‌‌افزار Arc map، لایه‌‌های اطلاعاتی مستخرج‌‌شده از لایۀ ماهواره‌‌ای DEM (تصویر TM، می 2012) و لایۀ اقلیم‌‌شناسی (1360-1390) استان خراسان جنوبی تلفیق شد و درنهایت مکان بهینۀ ناحیۀ صنعتی به‌‌دست آمد. بنابر یافته‌‌های تحقیق، دسترسی به منابع آب با ضریب (4529/0)، شیب مناسب با (4239/0)، دسترسی به نیروی انسانی با (3125/0)، فاصله از گسل با (2250/0)، فاصله از مسیل با (1495/0) و دسترسی به معابر اصلی با (1119/0)، بیشترین وزن را در تعیین مکان بهینۀ ناحیۀ صنعتی دارن‌‌د. برخورداری از خدمات (0347/0) و دسترسی به مراکز و اداره‌‌های شهری (0476/0) نیز دارای کمترین اهمیت هستند؛ بنابراین، از کل پهنۀ شهرستان بیرجند به مساحت 1043 کیلومترمربع، فقط حدود 7 کیلومتر مربع آن برای استقرار ناحیۀ صنعتی روستایی مناسب ‌‌است.

کلمات کلیدی